Suriyada hokimiyat ag‘darilganidan keyingi birinchi saylovlar o‘tkaziladi

Suriyada 15-20 sentyabr kunlari mahalliy parlament – Xalq kengashi (Majlis ash-Shab)ga navbatdan tashqari saylovlar bo‘lib o‘tadi. Bu haqda kecha, 27 iyul kuni Suriyaning iyun oyida tuzilgan saylov komissiyasi raisi Muhammad Taha al-Ahmadga tayanib, SANA davlat axborot agentligi xabar berdi.

Bir kun avval al-Ahmad Suriyada o‘tish davridagi prezident Ahmad ash-Sharaga saylovlar o‘tkazish rejalarini taqdim etgan edi. Suriya saylov komissiyasi rahbarining so‘zlariga ko‘ra, ash-Shara tegishli farmonni imzolaganidan so‘ng uch hafta ichida Suriyada saylov organlari tuziladi, shundan so‘ng nomzodlar tegishli arizalarni topshirishlari va debatlar o‘tkazishlari mumkin bo‘ladi.

Rejaga ko‘ra, respublika xalq kengashi tarkibiga 210 nafar deputat kiradi. Biroq ularning faqat uchdan ikki qismi fuqarolar ovozi bilan saylanadi – qolgan 70 nafari mamlakat prezidenti tomonidan tayinlanadi. O‘tish davrida parlament Suriya uchun yangi qonun loyihasini ishlab chiqish va mamlakat uchun doimiy konstitutsiya yaratishga ko‘maklashish bilan shug‘ullanadi.

Mart oyida ash-Shara o‘tish davri uchun konstitutsiyaviy deklaratsiyani imzoladi – unga ko‘ra, muvaqqat parlament vakolat muddati dastlab uch yil bo‘ladi, shundan so‘ng organ qayta saylanishi mumkin. Shu bilan birga, Xalq kengashi davlat rahbarini lavozimidan chetlashtirish yoki uning vakolatlarini cheklash huquqiga ega bo‘ladi. Shu bilan birga, hujjatda dastlabki bosqichda oliy ijro hokimiyatini faqat prezident amalga oshirishi belgilab qo‘yilgan.

Suriyada Bashar Asad hukmronligi davrida Xalq Kengashiga saylovlar ko‘plab qonunbuzarliklar bilan o‘tkazilgan va bashorat qilingan holda hukmron partiyasi g‘olib bo‘lgan. Suriya muxolifati va qator G‘arb davlatlari ovoz berish natijalarini tan olmagan.

Turkiyaning TRT media kompaniyasining ta’kidlashicha, 2024 yil dekabrida ash-Shara Suriyada parlament saylovlari bir necha yildan keyin o‘tkazilishi mumkinligini tan olgan. Bashar Asadni ag‘dargan guruh yetakchisi bu qarorni mamlakatda aholini ro‘yxatga olish va undan oldin yangi konstitutsiya tayyorlash zarurati bilan izohlagan.

Telekanal shu fonda Suriya rasmiylari pozitsiyasining o‘zgarishiga AQSH va YeI tomonidan Damashqqa nisbatan sanksiya bosimini yumshatgani sabab bo‘lishi mumkinligini qayd atadi. YeI 2025 yilning fevral va may oylarida Suriyaga qarshi sanksiyalarning bir qismini bekor qildi va iyun oyi oxirida Vashington hamkorlaridan o‘rnak oldi. Iyul oyi boshida esa AQSH ash-Shara yetakchilik qilayotgan “Hayat Tahrir ash-Shom” guruhini terrorchilik tashkilotlari ro‘yxatidan chiqarib tashladi.

2024 yil dekabrida Bashar Asad rejimining ag‘darilishi va uning Rossiyaga qochib ketishi Suriyada 10 yildan ortiq davom etgan fuqarolar urushiga nuqta qo‘ydi. Biroq mamlakatdagi vaziyat barqaror emas – noyabr oyidan beri alohida etnik guruhlar o‘rtasida nizolar bir necha bor sodir bo‘lgan.

Iyul oyida asosan druzlar yashovchi Suvayda viloyatida bu jamoa vakillari va badaviylar o‘rtasida qurolli to‘qnashuvlar bo‘lib o‘tdi. Londonda joylashgan Suriya Inson huquqlari observatoriyasi (SOHR) ma’lumotlariga ko‘ra, mintaqada bir necha kun ichida 1250 dan ortiq odam halok bo‘lgan.