Sentyabrda Xalqaro sud Rossiyaga qarshi ochilgan ishni ko‘rib chiqadi

Gaagadagi Xalqaro sud 18-27 sentyabr kunlari Ukrainaning Rossiyaga qarshi da’vosi doirasida tinglovlarni o‘tkazadi. Unga ko‘ra, Rossiya genotsid konvensiyasini buzganligi ayblanmoqda. Sud majlislari Rossiya Federatsiyasi tomonidan ilgari surilgan dastlabki e’tirozlarga bag‘ishlanadi. Bu haqda Xalqaro sud matbuot xizmati xabar berdi.

Hujjatlardan ma’lum bo‘lishicha, uchrashuvlar chog‘ida Rossiya, Ukraina, shuningdek, Ukrainaning Rossiyaga qarshi da’vosi bo‘yicha ish yuritishda uchinchi shaxs sifatida tan olingan 30 dan ortiq G‘arb davlatlari vakillariga so‘z beriladi. 

Ma’lumot uchun, 2022 yil 26 fevralda Ukraina 1948 yildagi Genotsid jinoyatining oldini olish va jazolash to‘g‘risidagi konvensiyani talqin qilish, qo‘llash va amalga oshirish yuzasidan Xalqaro sudga Rossiya Federatsiyasiga qarshi da’vo arizasi bilan murojaat qilgan. U Rossiyani "o‘z tajovuzni oqlash uchun "genotsid" tushunchasini manipulyatsiya qilgani uchun" javobgarlikka tortilishni talab qilgan va uni harbiy harakatlarni to‘xtatishga chaqirgan. 

O‘sha yilning iyul oyida Ukraina Tashqi ishlar vaziri Dmitriy Kuleba Kiyev Rossiya tomonidan Genotsid jinoyatining oldini olish va jazolash to‘g‘risidagi konvensiyani buzgani bo‘yicha yana sudga murojaat qilganini ma’lum qilgan.

Konvensiya 1948 yilda BMT Bosh Assambleyasi tomonidan qabul qilingan. Hujjatda genotsid jinoyat sifatida tan olingan. Konvensiyada aytilishicha, u ma’lum bir milliy guruh a’zolarini o‘ldirish, ularga og‘ir tan jarohati yetkazish va boshqalar shaklida ifodalanishi mumkin. Genotsidni sodir etgan shaxslar, shu jumladan sheriklar, genotsidni sodir etishga til biriktirgan, uni qo‘zg‘atgan va sodir etishga uringan shaxslar jazolanadi.

Xalqaro sud BMTning asosiy sud organi hisoblanadi. U Gaagadagi (Niderlandiya) Tinchlik saroyida joylashgan. Sud 1946 yildan beri faoliyat yuritib keladi va xalqaro huquq normalariga muvofiq davlatlar o‘rtasidagi huquqiy nizolarni hal qiladi.

Nizolarni ko‘rib chiqishda sud ochiq sud majlislarini o‘tkazadi, unda taraflarning vakillari va advokatlari so‘zga chiqadi, so‘ngra ishni yopiq majlislarda muhokama qiladi va qarorni e’lon qiladi. Ushbu qaror yakuniy hisoblanadi va uning ustidan shikoyat qilinishi mumkin emas. Agar jarayonda ishtirok etayotgan davlatlardan biri unga rioya qilmasa, ikkinchi tomon BMT Xavfsizlik Kengashiga murojaat qilishi mumkin.

Rossiya Xalqaro Sudning yurisdiksiyasini tan olgan, biroq alohida hollarda unga e’tiroz bildirgan. 2022 yil oktyabr oyida Moskva Ukrainaning Rossiyaga nisbatan fevral oyida qo‘yilgan da’vosini sudning ko‘rib chiqish huquqi bo‘yicha sudga e’tiroz bildirgan. Tashqi ishlar vazirligi sudning bunday yurisdiksiyaga ega emasligini da’vo qilgan.