Antarktidada xavfli virus: Hayvonot dunyosi xavf ostida

Qush grippi Antarktidada yuzlab dengiz fillari va boshqa hayvonlarni nobud qildi. Bu haqda “AWH Network” xabar berdi.

Ma’lum qilinishicha, Antarktida mintaqasining sakkiz hududida qush grippidan hayvonlarning nobud bo‘lishi tasdiqlangan, yana 20 ta hududda natijalar kutilmoqda.

Antarktida materikida hali hech qanday kasallik qayd etilmagan, biroq olimlarning fikricha, kasallik yaqin oylarda qushlar migratsiyasi tufayli hududga tarqalishi mumkin. Agar virus uzoq pingvinlar populyatsiyasiga yetib borsa, bu zamonaviy davrning eng katta ekologik falokatlaridan biriga olib kelishi mumkin.

Bu kasallik birinchi marta Janubiy Jorjiya yaqinidagi Qushlar orolida jigarrang skualar orasida qayd etilgan. O‘shandan beri tadqiqotchilar va kuzatuvchilar dengiz fillarining ommaviy nobud bo‘layotgani aytib kelmoqda.

Antarktida yovvoyi tabiatni muhofaza qilish tarmog‘i rahbari doktor Megan Dyuar jurnalistlarga bergan munosabatida janubiy dengiz fillari bilan bog‘liq vaziyat xavotirli ekanligini bildirgan. 

“Agar virus pingvinlar koloniyalarida ommaviy o‘limga olib kela boshlasa, bu zamonaviy davrning eng yirik ekologik ofatlaridan biriga ishora qilishi mumkin”, deydi u.

Antarktidadagi jonzotlarning ko‘plab turlari boshqa hech qanday joyda topilmaydi va eng yomon ssenariyda parranda grippining tarqalishi ularning yo‘q bo‘lib ketishiga olib kelishi mumkin. 

Dyuarning so‘zlariga ko‘ra, imperator pingvinlari va chinstrap pingvinlari soni allaqachon sezilarli darajada kamayib bormoqda.

Virus allaqachon Chili va Peruda 20 mingga yaqin dengiz sherlarini o‘ldirgan. 

"Agar bizda Janubiy Amerikada ko‘rganimiz kabi epidemiya boshlansa, bu juda jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin", deydi ekspert.

2021 yilda boshlangan o‘ta yuqumli H5N1 variantining hozirgi epidemiyasi millionlab yovvoyi qushlarni nobud qilgani taxmin qilinmoqda. 

Antarktidada tarqalgan shtamm Buyuk Britaniya, kontinental Yevropa, Janubiy Afrika va Amerikada qushlar populyatsiyasini kamaytirdi, dengiz qushlari koloniyalari 50-60% ni yo‘qotdi.

Hayvonlarda nafas olish qiyinlishuvi, yo‘tal va burun atrofida shilliq qavat to‘planishi kabi qush grippi, qushlarda letargiya, konvulsiyalar va ucha olmaslik  alomatlari kuzatilgan. 

Dunyodagi eng izolyatsiya qilingan noyob ekotizimlarga ega bo‘lgan Antarktika materikida hali kasallik bilan bog‘liq birorta holat qayd etilmagan, ammo kasallik yaqin oylarda paydo bo‘lishi kutilmoqda.

JSST epidemiologiya markazi parranda grippi allaqachon Antarktidaga yetib kelganini “hayvonot olamidagi pandemiya” deb atagan edi. 

Hozirgi vaqtda bu kasallik bilan odamlar uchun faqat kichik xavf mavjud, ammo ko‘chib yuruvchi qushlar qush grippining rivojlanishi va tarqalishiga yordam beradi – bu hamma narsani o‘zgartirishi mumkin. 

Tashkilotning ta’kidlashicha, sutemizuvchilarda infeksiyalar sonining ko‘payishi odamlar uchun xavfni oshiradi.

Shunday qilib, joriy yilning aprel oyida tarixda birinchi marta parranda grippi shtammidan inson o‘limi qayd etildi.

Eslatib o‘tamiz, joriy yining boshida Antarktida muzliklaridan London kattaligidagi aysberg ajralib chiqgan edi.