Маск Apple ва OpenAI’ни судга берди

Миллиардер тадбиркор Илон Маскнинг сунъий интеллект стартапи xAI кеча, 25 август куни АҚШнинг Техас штат федерал судида Apple (AAPL.O) ва ChatGPT яратувчиси OpenAI’ни сунъий интеллект соҳасидаги рақобатни йўқотиш учун ноқонуний тил бириктиришда айблаб, судга берди. Бу ҳақда “Reuters” хабар берди.

Даъвода таъкидланишича, Apple ва OpenAI “бозорларни ўз назоратида сақлаб, монополияларини сақлаб қолиш ва X ҳамда xAI каби янгилик киритувчиларнинг рақобатини олдини олиш учун келишиб олган”. Apple, OpenAI билан ҳамкорликда, iPhone, iPad ва Mac операцион тизимларига ChatGPT’ни интеграция қилган.

“Агар OpenAI билан эксклюзив келишув бўлмаганида, Apple’да X иловаси ва Grok иловасини App Store’da кенгроқ намойиш этмаслик учун ҳеч қандай сабаб бўлмас эди”, дейилади даъвода.

xAI суд орқали миллиардлаб долларлик моддий зарар ундиришни талаб қилмоқда.

OpenAI матбуот котиби эса “бу янги ариза Маскнинг давомий тазйиқ ва безовта қилиш йўналишидаги ҳаракатларига мос келиш”ини айтган. Apple эса изоҳ беришдан бош тортди.

Маск эса кеча, 25 август куни ўзининг ижтимоий тармоғи X орқали суд даъвосидаги айбловларни такрорлаб, шундай ёзди:

“Grok учун миллионлаб шарҳлар, ўртача 4.9 рейтинг, лекин Apple ҳали-ҳануз Grok’ни ҳеч қайси рўйхатда тилга олмайди”.

Маск шу ой бошидаёқ Apple’ни судга бериш билан таҳдид қилган ва X’да: “Apple’нинг бу хатти-ҳаракати OpenAI’дан бошқа ҳеч қайси AI компаниясининг App Store’da биринчи ўринга чиқишини имконсиз қилади”, деб ёзган эди.

OpenAI’нинг ChatGPT иловаси 2022 йил охирида ишга туширилгандан кейин тарихдаги энг тез ўсувчи истеъмолчи иловасига айланди.

Маскнинг xAI компанияси март ойида X’ни 33 миллиард долларга сотиб олган бўлиб, бу чат-ботларни ўқитиш имкониятларини ошириш учун қилинган. Маск ўзининг электромобиль ишлаб чиқарувчи компанияси Tesla (TSLA.O) машиналарига ҳам Grok чат-ботини интеграция қилди.

xAI икки йилдан кам вақт олдин ишга туширилган бўлиб, Microsoft қўллаб-қувватлаётган OpenAI ҳамда Хитойнинг DeepSeek стартапи билан рақобат қилади.

Антимонополия ҳуқуқи бўйича мутахассислар фикрича, Apple’нинг смартфон бозоридаги кучли мавқеи xAI’нинг даъволарини қўллаб-қувватлаши мумкин. Чунки у iPhone сотишни OpenAI’нинг ChatGPT’си билан ноқонуний боғлаётгани айтилади.

Бироқ уларнинг айтишича, Apple ўзини ҳимоя қилиб: OpenAI билан ҳамкорлик қилиш – рақобат муҳитидаги бизнес қарори, рақибларга бозорда улуш бериш – унинг мажбурияти эмас, дейиши мумкин. Шунингдек, хавфсизлик ёки техник сабабларга кўра, AI’ни операцион тизимга интеграция қилиш зарурлигини ҳам айтиши мумкин.

Умуман олганда, бу суд иши АҚШ судлари учун биринчи марта сунъий интеллект учун аниқ бозор мавжудми ва у нимага кириши масаласини кўриб чиқиш имконини беради.

“Бу суд иши қўрғон ичидаги канарейка каби. Судлар AI ва антимонополия ҳуқуқини қандай баҳолашини кўрсатиб беради”, деди Баффало университети ҳуқуқ профессори Кристин Бартоломью.

Маск айни пайтда Калифорния федерал судида OpenAI ва унинг раҳбари Сэм Алтманга қарши алоҳида суд иши қўзғатган бўлиб, у ташкилотнинг нотижоратдан тижоратчига айланишини тўхтатишни талаб қилмоқда. Маск OpenAI’га 2015 йилда Алтман билан бирга нотижорат сифатида асос солган.

Apple’нинг App Store амалиёти кўплаб суд ишларига сабаб бўлган. Масалан, ҳозиргача давом этаётган Epic Games (Fortnite) ишида суд Apple’га иловалар учун тўлов вариантларида рақобатни оширишни буюрган.

Жаҳонгир Болтабоев