Келлоггнинг Киевга ташрифи нима олиб келди?

19 февраль куни эрталаб Киевдаги Марказий темирйўл вокзалида поезддан тушар экан, АҚШ Президенти Дональд Трампнинг Украина ва Россия бўйича махсус вакили Кит Келлогг шундай деди:

“Биз тинглаймиз. Биз керакли нарсани беришга тайёрмиз”.

Унинг таъкидлашича, ташриф “яхши потенциал музокаралар ўтказиш имконияти” ва унинг вазифаси тинглаш ва АҚШ Президенти Дональд Трампга маълумот етказишдир.

Украинага қайтганимдан хурсандман – Келлогг

Келлогг Украинага сафари давомида кўп жамоатчиликка изоҳ бермади. Шу вақт ичида у Х ижтимоий тармоғидаги иккита қисқа пост билан чекланди.

20 февраль куни  эрталаб Кит Келлогг шундай деб ёзган эди:

“Ушбу шафқатсиз урушни тугатиш учун кўп иш қилишимиз керак, бироқ Қўшма Штатлар мустаҳкам тинчлик ўрнатишга кўмаклашиш учун оғир ишларни қилишга содиқдир. Бугун Андрей Ермак (Украина Президенти девони раҳбари) каби расмийлар билан фойдали суҳбатлар бўлади”.

Шунингдек, у “Украинага қайтишдан хурсанд эканини” қўшимча қилди.

Қайд этиш жоиз, 2023 йилда Келлогг Украинага оддий фуқаро сифатида ташриф буюрди. Ўша пайтда у Харьков мэри Игорь Терехов билан учрашган ҳамда босиб олинган ва фронтга яқин шаҳарларга борган.

Трампнинг махсус вакили билан учрашгандан сўнг, Ермак шундай деди:

“Украина учун у фронтда содир бўлаётган воқеалар ҳақида, шу йиллар давомида ўзгармаган миллатимизнинг матонат ва руҳи ҳақида тўлиқ маълумот олиши, буни ўз кўзи билан кўриши ва барча тафсилотларни олиши муҳимдир. Биз Американинг мамлакатимизни доимий қўллаб-қувватлашига ишонамиз. Биз мамлакатларимиз ўртасидаги муносабатлар очиқ бўлиб қолишини, ишонч ва ўзаро муваффақият тамойилларига асосланишини истаймиз”, дейди Ермак.

Ўша куни Кит Келлогг Украина Қуролли кучлари бош қўмондони Александр Сирский, разведка ва махсус хизматлар раҳбарлари билан ҳам гаплашган. Бироқ бу учрашувлар тафсилотлари оммага ошкор этилмади.

“Украина олий раҳбарияти билан узоқ ва қизғин кун. Урушдаги халқнинг жасур, жанговар раҳбари Владимир Зеленский ва унинг миллий хавфсизлик бўйича иқтидорли жамоаси билан кенг кўламли ва ижобий муҳокамалар”, деб ёзди Келлогг кеча, 21 февраль куни.

Матбуот анжумани бекор қилинди

20 февраль куни Келлогг Украина Ташқи ишлар вазири Андрей Сибига, сўнг Украина Президенти қароргоҳи, Мариинский саройида Владимир Зеленский билан учрашди.

Суҳбатнинг бошланиши журналистлар, телевидение ва фотокамералар кўз ўнгида остида бўлди. Зеленский қўл бериб кўришиб, бир-бирларининг елкасига уриб қўйганидан сўнг, Келлогга ташриф учун миннатдорлик билдирди, шундан сўнг иккаласи музокара столига ўтирди ва камералар ўчди.

Учрашувдан сўнг матбуот анжумани ўтказилиши кутилган эди, бироқ Украина Президенти матбуот котиби Сергей Никифоров у бекор қилинганини айтди.

“Америка томонининг илтимосига кўра, тадбир формати протоколли тасвирга олиш тарзида бўлади. Баёнотлар, савол-жавоблар тақдим этилмайди”, деди Никифоров.

“Умидни тиклайдиган учрашув”

Кейинчалик Владимир Зеленский Келлогг билан суҳбатга изоҳ бериб, уни “яхши” деб атади.

“Биз жанг майдонидаги вазият ва барча асирларимизни қандай қайтариш, шунингдек, самарали хавфсизлик кафолатларини батафсил муҳокама қилдик. Украина бу урушнинг биринчи сониясидан бошлаб тинчликка интилмоқда ва биз тинчликни ишончли ва узоқ муддатли қилишимиз мумкин ва қилишимиз керак, шунда Россия ҳеч қачон уруш билан қайтмайди”, деб таъкидлади Зеленский.

Кейинчалик, кечки видеомурожаатда у Келлогг билан учрашув “умидни қайта тиклашини” қўшимча қилди ва яна АҚШ билан келишувларни эслади:

“Мен уларга тез ва жуда эҳтиёткорлик билан ишлашни буюрдим. Иқтисодиёт ва хавфсизлик ҳар доим ёнма-ён бориши керак ва шартномалар тафсилотлари муҳим: тафсилотлар қанчалик яхши ёзилса, натижа шунчалик катта бўлади”.

“Трамп билан алоқа каналидан фойдаланиш”

Бу ташриф натижаларини ҳозирча баҳолаш қийин. Олий Раданинг ташқи сиёсат ва парламентлараро ҳамкорлик қўмитаси раиси Александр Мережконинг айтишича, Келлогг Дональд Трамп маъмурияти ва Украина ўртасидаги муносабатлардаги танқидий паллага келгани ва Трампнинг сўнгги баёнотлари муносабати билан “жуда қийин вазиятга тушиб қолган”.

“Менимча, бу Келлогг учун ҳам кутилмаган бўлди. Яъни, у битта мессеж билан келганди, лекин у етиб келганида бутунлай бошқа нарсалар бошланди. Унинг бунга тайёр эканига ишончим комил эмас”, деди Мережко.

Бироқ, унинг сўзларига кўра, Украина учун ҳозирги танқидий паллада хабарлар ва далилларни такрорлаш учун Трамп билан алоқа каналидан фойдаланиш муҳим. Мережконинг фикрича, бу ташриф сўнгги пайтларда юзага келган “тушунмовчиликларни” бироз бўлса-да юмшатишга ва Трампнинг Украинага ташрифи эса Вашингтон ва Киев ўртасидаги муносабатларни нормаллаштиришга ёрдам беради.

Киев иқтисодиёт университети президенти Тимофей Миловановнинг сўзларига кўра, Келлогг ва Зеленский матбуот анжуманининг бекор қилиниши икки сабабга кўра содир бўлган бўлиши мумкин.

“Ёки айтадиган гапи йўқ, ёки томонлардан бири кўп нарса айтмоқчи бўлган. Аммо у буни кейинроқ, ҳатто бугун ҳам қила олади. Бевосита ёки билвосита бошқа манбалар орқали. Ҳозирча бу менга хунук савдолашув каби кўринади. Агар бу тўғри бўлса, тез орада (муносабатларда) илиш бўлади. Агар бу яқин 5-10 кун ичида амалга ошмаса, бизда янги дипломатик душман пайдо бўлади ва Европа томонидан қўллаб-қувватлаш сезиларли даражада ошади. Мен биринчисини кутаман, лекин мен оптимистман”, деб ёзди Милованов Facebook'да.

“Зеленскийни Россия билан урушни тугатишга ишонтириш”

Айни пайтда АҚШ Президентининг миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Майкл Уолтц Келлогг Зеленский билан учрашиб, уни Россия билан урушни тугатишга кўндирганини айтди.

“Бу ҳақиқатан ҳам Украина манфаатларига мосми? Ёки Европа манфаатларига? Бу уруш абадий давом этиши Россия ёки Америка халқи манфаатларига мос эмас, албатта. Демак, унинг суҳбатининг асосий қисми Президент Зеленскийга бу уруш тугаши кераклигини тушунишга ёрдам берди”, деди Уолтц Оқ уйдаги брифингда.

Унинг таъкидлашича, америкаликлар АҚШ Президенти Доналд Трампнинг “нафақат Путин билан муомала қила олишига, балки бу қийин урушни тугатишига ҳам шубҳа қилмаяпти”.

“Яхши техник суҳбат”

“Украина призмаси” ташқи сиёсат кенгаши эксперти Александр Краев Кит Келлоггни АҚШнинг янги маъмуриятидаги энг украинапараст амалдор деб атайди ва унинг ташрифи муваффақиятли ўтди ҳамда бу Украина ва АҚШ ўртасида музокаралар олиб борилаётганидан далолат беради, деб ҳисоблайди.

“У Украинага Россия ва АҚШ вакиллари Саудия Арабистонида муҳокама қилган масалалар бўйича бизнинг томонимизни тинглаш ва Трамп маъмурияти амалга оширадиган режанинг якуний жиҳатларини биз билан муҳокама қилиш учун келган. Бу босқичда оммавий равишда эълон қиладиган ҳеч нарса йўқ эди, шунинг учун матбуот анжумани ҳам бўлмади, чунки, қоида тариқасида, бу оммавий суҳбат эмас эди ва айниқса оммавий ташриф эмас эди. Аниқки, агар у – Трампнинг кечаги сўзларидан кейин – Зеленский билан матбуот анжуманига чиқадиган бўлса, улардан фақат Трамп нима дегани ҳақида сўрашган бўларди”, деди Краев “Deutsche Welle” билан суҳбатда.

Миллий стратегик тадқиқотлар институти ташқи сиёсатни ўрганиш маркази бош маслаҳатчиси Иван Уснинг айтишича, Украина томони ва Кит Келлог ўртасида “яхши техник суҳбат” бўлган, яъни Келлогг аста-секин вазиятга кириб бормоқда ва Украинанинг кайфияти ва эҳтиёжларини кузатиб боришни хоҳлайди.

“Ўйлашимча, АҚШ шунчаки мониторинг ўтказишни, нима бўлаётганини тушунишни ва кейин техник вакиллар даражасида иложи бўлса, Украинани қўллаб-қувватлашни давом эттириш зарурлигини тушунтирмоқчи”, дейди эксперт.

Унинг фикрича, Трампнинг баёнотлари ҳали АҚШнинг ҳаракатлари эмас.

“Трамп дунёда рўй бериши керак бўлган муҳим ўзгаришлардан манфаатдор ва у, айтишаётганидек, ҳамма нарсани остин-устун қилади ва шу нуқтаи назардан, мен унинг Украина ҳақидаги баёнотини ҳам ҳис қиламан. У ҳаммага таҳдид солаётганга ўхшайди, лекин ҳали ҳеч қандай жиддий қадамлар қўйиш нуқтасига этиб бормади. Аммо бу ерда ҳеч ким Трамп аслида бирор нарса қиладиган чегара қаерда эканлигини билмайди”, деб таъкидлади Иван Ус.