Дунё мусулмонлари Рамазон ҳайитини қандай нишонлайди?

Исломнинг муқаддас ойи Рамазон ниҳоясига етар экан, дунё мусулмонлари ҳайитни жамоат билан ибодат ва зиёфатлар орқали нишонлашга тайёргарлик кўрмоқда. 2025 йил 30 март куни Ўзбекистонда ҳам Рамазон ҳайити байрами сифатида нишонланиши маълум қилинди. Мамлакатда бу байрам қариндошлар дийдори ва жамоат намозлари билан ўтади. Хўш, дунё бўйлаб мусулмонлар Рамазон ҳайитини қандай нишонлайди? Мақолада турли мамлакат ва маданиятларда ушбу ҳайит байрамининг қандай нишонланиши билан танишамиз.

Бирлашган Араб Амирликлари

БАА учун Рамазон ҳайити йилнинг энг муҳим байрамларидан биридир. Рўза айёми тугашига яқин байрамга тайёргарлик бошланиб кетади: одамлар уйларини безатиб, янги кийимлар сотиб олади ва анъанавий ширинликлар тайёрлайди. Байрам тонгида одамлар жамоавий намозга йиғилади. Намоздан сўнг эса ўзаро совғалар улашилади, оилавий таомлар тайёрланади ва жамоавий зиёфатлар, жумладан, мушакбозлик, маданий кеча ва карнаваллар ташкил этилади.

Рамазон ҳайити оилалар, дўстлар ва бутун жамиятни бирлаштирувчи анъанавий ва замонавий байрамдир. БААда ҳайитнинг ажралмас қисми бу хайрия ишларидир. Одамлар Рамазон ойи ва ҳайитида муҳтожларга ёрдам беришга чақирилади. Ҳукумат ва турли хайрия ташкилотлари озиқ-овқат, кийим-кечак ва пул тарқатиб, барчанинг байрам шодиёнасидан баҳраманд бўлишини таъминлайди.

Саудия Арабистони

Саудия Арабистонида Рамазон ҳайити янги ой кўриниши билан бошланади. Одамлар масжид ёки катта очиқ майдонларда ҳайит намозини адо этиб, бир-бирларини “Рамазон муборак” дея табриклайди. Бу кун оилавий зиёфат ва дўстлар даврасида ўтади. Қариндошлар бир-биридан хабар олади ва биргаликда байрамона таомлар тайёрлайди. Саудияликлар анъанавий байрам тадбирларида лочин ови, туя пойгаси ва миллий рақс кечалари ҳамда бошқа кўнгилочар тадбирлар уюштиради.

Туркия

Туркияда Рамазон ҳайити “Шакар байрами” деб ҳам аталади, яъни “Ширинлик байрами”. Бу ном байрамнинг ажралмас қисми бўлган ширинликлардан келиб чиққан. Турклар ҳайитни янги кийимлар кийиш билан бошлайди. Сўнгра ёшлар қарияларни зиёрат қилиб, улардан дуо олади. Болаларга эса ширинлик ва пул ҳадя қилинади. Рамазон ҳайитида анъанавий таомлар, жумладан, паҳлава ва ҳолва тайёрланиб, меҳмонларга тортиқ қилинади.

Янги Зеландия

Янги Зеландияда Рамазон ҳайити тонгги масжид ва очиқ майдонларда ўқилаётган жамоат намози билан бошланади. Сўнгра жамоавий байрам ва зиёфатлар бўлиб ўтади, унда оила аъзолари совғалар алмашиб, анъанавий таомлардан баҳраманд бўлади. Сўнгги йилларда Рамазон ҳайитини Окленд, Веллингтон ва Крайстчерч каби йирик шаҳарларда кенг жамоатчилик иштирокида нишонлаш оммалашиб бормоқда. Бундай тадбирларда маданий чиқишлар, таом расталари ва болалар учун ўйин-кулги ташкил этилади. Рамазон ҳайити Янги Зеландия анъаналари билан мамлакатнинг кўп маданиятли жамиятини уйғунлаштириб, миллий хилма-хиллик ва бағрикенгликни намоён этади.

Индонезия

Индонезияда байрам такбир – намозга чорлов билан бошланади ва катта майдонларда жамоат намози ўқилади. Намоздан кейин одамлар қариндош ва дўстларини зиёрат қилиб, бир-биридан кечирим сўрайди. Индонезияда “мудик” деб номланувчи одат мавжуд бўлиб, бу — байрамни ўз она шаҳри ёки қишлоғида нишонлаш учун уйга қайтиш деган маънони англатади. Мудик шу қадар муҳим анъанаки, ҳатто ҳукумат одамлар учун бепул транспорт хизматларини кафолатлайди.

Покистон

Покистонда бу байрам янги ой кўриниши билан бошланади. Ҳайит куни одамлар янги кийимлар кийиб, масжид ёки очиқ майдонларда жамоат намозини ўқийди. Шундан кейин қариндош ва дўстлар уйма-уй юриб, меҳмон бўлади ва совғалар алмашади. Покистонликлар байрам куни “бирьяни”, “кҳир” ва “шир кҳурма” каби анъанавий таомларни тайёрлайди.

Исландия

Исландияда мусулмонлар озчиликни ташкил этса-да, уларнинг сони йилдан йилга ўсиб бормоқда, дейиш мумкин. Рамазон байрами Рейкьявик шаҳридаги бир нечта масжидлардан бирида ўтказилиб, унда турли таомлар тортиладиган “халқаро дастурхон” ташкил қилинади. Ёз кунлари жуда узун бўлгани учун мусулмонлар баъзан 22 соатгача рўза тутишига тўғри келадиган Исландияда ҳайит кунида энг чиройли кийимлар кийилади ва совғалар алмашилади.

Миср

Мисрда бу байрам оилавий зиёфат ва дўстлар даврасида ўтади. Мисрликлар ҳайит куни гуруч, гўшт ва нон аралашмасидан тайёрланадиган “фатта” ҳамда пишлоқ ва шакар сиропидан тайёрланадиган ширинлик “кунафа” каби анъанавий таомларни тайёрлайди. Шунингдек, байрам олдидан болалар учун янги кийим ва ширинликлар сотиб олиш ҳам қадимий одатга айланган.

АҚШ

АҚШда турли маданий қатламларга мансуб мусулмонлар Рамазон ҳайитини нишонлайди. Масжид ёки очиқ жойларда жамоат намози ўқилади ва оила даврасида байрам қилинади. Шунингдек, америкалик мусулмонлар жамоавий хайрия тадбирларида иштирок этиб, муҳтожларга ёрдам беради. АҚШдаги Рамазон ҳайити турли маданиятларнинг уйғунлашган ҳолда нишонланиши билан ажралиб туради. Бу кун миллий кийим, мусиқий чиқиш ва анъанавий таомлар билан ўтади.

Рамазон ҳайитининг асосий маросим ва анъаналари бир хил бўлса-да, турли мамлакат ва маданиятларда ўзига хос урф-одатлар асосида нишонланади. Кимдир анъанавий таомлар тайёрлаб, бошқалардан кечирим сўраса, кимдир янги кийим сотиб олиб, қариндошларини йўқлайди. Умуман олганда эса Рамазон ҳамма учун қувонч ва саховатни англатади.