АҚШ USAID дастурларини бутунлай ёпди

Жорий йилнинг 1 июль куни АҚШ маъмурияти Халқаро тараққиёт агентлигини (USAID) расмий равишда ёпганини эълон қилди. Бу ҳақда расмий баёнот берилди.

АҚШ Давлат котиби Марко Рубиога кўра, бу қарор агентлик фаолиятининг самарасизлиги ва амалдаги Президент Дональд Трамп маъмуриятининг устувор йўналишлари миллий манфаатларга йўналтирилгани билан изоҳланмоқда.

Рубионинг баёнотига кўра, Трамп маъмурияти USAID’нинг минглаб дастурларига ажратилган маблағларни таҳлил қилган ва агентлик мавжуд бўлган ўн йилликлар давомида инфляцияни ҳисобга олган ҳолда 715 миллиард доллардан ортиқ маблағ сарфлаганини аниқлаган.

“Шунга қарамай, қўйилган ривожланиш мақсадларига эришилмагани яққол кўринмоқда”, дейди Рубио.

Шунингдек, Рубио USAID орқали энг кўп ёрдам олган мамлакатларни АҚШ билан ўзаро ҳамкорликдан бош тортганликда айблаган. Унга кўра, 1991 йилдан бери 165 миллиард доллар олган Саҳрои Кабирдан жанубда жойлашган Африка давлатлари БМТда АҚШ учун муҳим бўлган резолюциялар бўйича атиги 29 фоиз ҳолатда Қўшма Штатларни қўллаб-қувватлаган.

“Бу – ҳукумат томонидан рухсат этилган самарасизлик даврининг якуни”, дейди у.

Рубионинг сўзларига кўра, USAID’нинг айрим функциялари энди АҚШ Давлат департаментига ўтказилади. Департамент бу вазифаларни “кўпроқ жавобгарлик, стратегия ва самарадорлик билан” бажара бошлайди. Янги модель “ёрдам ўрнига савдо” тамойилига асосланади. 

“Ривожланаётган мамлакатлар ўзининг ўсишига туртки бўладиган сармояларни афзал кўради, ўн йиллаб давом этадиган ҳомийликни эмас”, дейди у.

Келгусидаги ёрдам эса мақсадли ва муддатли бўлади. АҚШ ресурсларни ўзига ёрдам беришга қобилияти ва истаги бор мамлакатларга, ҳамда кўп йўналишда фойда келтирувчи соҳаларга йўналтиради.

Қайд этиш жоиз, АҚШ Давлат департаменти жорий йил март ойининг охирида USAID нинг 2025 йил 1 июлдан бошлаб тугатилиши ҳақида Конгрессга расмий билдиришнома юборган эди. Давлат самарадорлиги департаменти (DOGE) USAID ходимларига юборган хабарда қонун билан мустаҳкамланмаган барча лавозимлар тугатилиши, агентлик ходимларига эса июль-сентябрь ойларида истеъфога чиқиш таклифи билан хатлар юборилиши маълум қилинган.

Трамп Президентлик лавозимига киришган куннинг ўзидаёқ – жорий йил 20 январда USAID орқали хорижий мамлакатларга кўрсатилаётган ёрдамни 90 кун муддатга музлатиб қўйганди. Бу вақт мобайнида агентлик дастурларининг “Америка қадриятлари” ва АҚШ ташқи сиёсатига мувофиқлиги текширилган.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ USAID томонидан амалга оширилаётган дастурларнинг молиялаштирилишини кескин қисқартириш 2030 йилгача дунё бўйлаб 14 миллион кишининг ҳаётига зомин бўлиши мумкинлиги хабар қилинган эди.