Ўзбекистон йўлларидаги камералар интернетда очиқ қолгани рад этилди

Аввалроқ, АҚШнинг “TechCrunch” нашри Ўзбекистон йўлларида қоидабузарликларни аниқлаш учун ўрнатилган камераларда заифлик борлиги ҳақида мақола эълон қилган эди. Ўзбекистон Ички ишлар вазирлиги мазкур ҳолат юзасидан муносабат билдирди.

“TechCrunch” эълон қилган мақолада Ўзбекистон Республикаси ҳудудига ўрнатилган фото-видео қайд этиш тизими орқали аниқланган транспорт воситалари ва уларнинг давлат рақам белгилари, ҳодиса жойи координациялари, унинг қоидабузарлиги тўғрисидаги маълумотларни интернет тармоғи орқали олиш имконияти борлиги, бу эса ўз навбатида республика бўйлаб ҳаракат қилаётган транспорт воситаларини кузатиш имконини бериши қайд этилганди.

Вазирликка кўра, мазкур ахборот ҳақиқатга тўғри келмайди. Ҳудудларда ўрнатилган фото ва видео қайд этиш техник воситалари тадбиркорлик ва бошқа субъектлар томонидан қайд этилади ва аниқланган ҳодисалар Йўл ҳаракати хавфсизлиги хизматининг Ягона автоматлаштирилган ахборот тизими – “Маъмурий амалиёт” модулига юборилади. Мазкур ахборот тизимлари 3 босқичли киберхавфсизлик экспертизаларидан ўтказилиб, хавфсизлик тартиби таъминланиши кафолатланган.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2021 йил 21 апрель кунидаги 232-сонли қарори билан тасдиқланган “Тадбиркорлик субъектлари томонидан автомобиль йўлларида йўл ҳаракати қоидалари бузилганлигини махсус автоматлаштирилган фото ва видео қайд этиш тизими дастурий-техник воситаларига доир техник талаблар”ига кўра:

• қайд этилган транспорт воситасининг 3 ҳолатдаги фотосурати (транспорт воситаси, унинг давлат рақами белгиси, қоидабузарлик содир этилган ҳолатнинг умумий кўриниши);
• қоидабузарлик қайд этилган вақт (кун, соат, дақиқа);
• транспорт воситасининг тезлиги (км/с);
• қоидабузарлик аниқланган манзил (туман (шаҳар), кўча, автомобиль йўлининг километри ёки мўлжал);
• қоидабузарлик аниқланган манзилнинг GPS координатаси;
• ҳолат акс этган 6-10 сониядан иборат видеолавҳа ва унинг ҳаволаси тўғрисидаги маълумотлар “Маъмурий амалиёт” модулига тақдим этилиши шартлиги кўрсатиб ўтилган.

Махсус автоматлаштирилган фото ва видео қайд этиш тизими орқали аниқланган қоидабузарликларни ҳуқуқбузар “Жарима солиш тўғрисидаги қарор”даги QR-код орқали қоидабузарликнинг видео лавҳалари ва фото суратларини cloud.yhxx.uz веб-саҳифаси орқали кўриш имконияти яратилган.

Маълумот учун, cloud.yhxx.uz веб-саҳифаси фуқароларга ўз жарималарини электрон кўринишда кўриш имконини бериш учун ишлаб чиқилган. Ушбу саҳифага кириш махсус, уникал тарзда генерация қилинган ҳавола орқали амалга оширилади.

Фуқаро ушбу ҳаволага QR-кодни сканерлаш орқали ёки махсус мобил иловалар орқали кириб, фақат ўзига тегишли бўлган жарима ҳақидаги маълумотларни кўриши мумкин. Бунда, ҳуқуқбузар тизимга интернет тармоғи орқали тўғридан тўғри, логин ва паролсиз, фақат берилган ҳавола орқали киради.

“Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, қоидабузарликларнинг видео лавҳасида ҳеч қандай шахсга доир маълумотлар мавжуд эмас”, дейилади муносабатда.

Шунингдек, мақолада фото видео қайд этиш тизимидаги заифлик тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг Жамоат хавфсизлиги департаментига хат билан мурожаат қилингани, бироқ жавоб берилмагани ҳақида сўз боради. Бироқ Ички ишлар вазирлиги ҳамда Йўл ҳаракати хавфсизлиги хизматига юқоридаги мазмундаги мурожаат келиб тушгани аниқланмаган.

Шу билан бирга, жорий йил 17 декабрь куни “Киберхавфсизлик маркази” ДУКга cloud.yhxx.uz веб-ресурсида заифликлар борлиги ҳамда шахсга доир маълумотлар очиқ ҳолда қолдирилгани тўғрисида Zack Whittaker zack.whittaker@techcrunch.com’дан мурожаат келиб тушган. Мазкур мурожаат ўрганилиб, унда келтирилган заифликлар ва шахсга доир маълумотлар аниқланмагани ҳақида мурожаат муаллифига жавоб хати берилган.

Мақоладаги ҳолатларга аниқлик киритиш мақсадида, мутахассислар томонидан платформанинг хавфсизлик механизмлари ўрганилган ва белгиланган хавфсизлик нормаларига тўлиқ жавоб бериши аниқланган.

Билдирилишича, қоидабузарликларни аниқловчи фото видео қайд этувчи қурилмалар ўрнатилган локациялар тўғрисидаги маълумот очиқ ҳисобланиб, ушбу маълумотлар очиқ манбаларда, онлине-хариталарда ва антирадар қурилмаларида янгиланиб борилади.