Туркия зилзиладан қанча зарар кўргани маълум бўлди

Зилзила оқибатида Туркияга етказилган зарар 100 миллиард АҚШ долларидан ошиши мумкин. Бу ҳақда сешанба куни бўлиб ўтган брифингда БМТ Тараққиёт дастурининг Туркиядаги расмий вакили Луиза Винтон маълум қилди.

“Туркия ҳукумати тақдим этган ва халқаро ҳамкорлар томонидан қўллаб-қувватланган ҳозиргача олиб борилган ҳисоб-китоблардан кўриниб турибдики, етказилган зарар миқдори 100 миллиард доллардан ошади”, деган Луиза Винтон. Туркиядаги расмий вакил энг кўп зарар кўрган Ҳатай провинциясидаги вазиятни юз минглаб уйлар вайрон бўлган “апокалипсис” деб таърифлади. Шунингдек, у “эҳтиёжлар катта, аммо ресурслар кам”, дея қўшимча қилган.

Бироқ аввалроқ Жаҳон банки жорий йилнинг 6 февралидаги зилзила оқибатида Туркия иқтисодиётига етказилган зарарни 34,2 миллиард доллар деб баҳолаган эди. Зилзилаларнинг давом этиши эса йўқотишлар миқдорини янада оширди.

“Қайта тиклаш ва реконструкция қилиш харажатлари анча юқори. Нарх икки баравар ошиши мумкин. Худди шу тарзда иқтисодий таназзуллар туфайли ялпи ички маҳсулот йўқотишлари зилзила оқибатида етказилган йўқотишлар миқдорига қўшилади”, деган эди Жаҳон банки.

Ниҳоят, Туркиянинг Қишлоқ ва ўрмон хўжалиги вазири Ваҳит Киришжи Адана Саноат Палатасида (АДАСО) бўлиб ўтган Бизнес олами маслаҳат йиғилишида зилзиланинг минтақадаги савдога етказган зарари ҳақида гапирди.

“Биз жуда оғриқли бир ҳодисага дуч келяпмиз, тахминан бу рақам 80 миллиард доллар. Фақат шуни айтишим мумкинки, Давлат гидротехника иншоотлари бу зилзила туфайли тахминан 22 миллиард лира (қарийб 1 млрд 161 млн доллар) йўқотди”, дейди у.

Йиғилишда сўзга чиққан вазир Киришжи, зилзила содир бўлган биринчи дақиқадан бошлаб чора кўрганликларини ва соҳага 5 минг қурилиш техникаси ҳамда 15 минг ходим ажратганликларини айтди. Киришжи қишлоқ хўжалигини қўллаб-қувватлаганликларини, ишлаб чиқарувчиларга озуқа берилганини, гўшт ва сут муассасаси чорва моллари ҳамда хомашё сотиб олгани ҳақида маълумот берди. Чиқиндиларни олиб ташлашда Давлат гидротехника иншоотлари бош бошқармаси иштирок этганини эслатган Киришжи, минтақада озиқ-овқат текшируви ўтказганликларини, яроқлилик муддати ўтган маҳсулотларга алоҳида эътибор берганликларини қайд этди. 

“Давлат гидротехника иншоотлари бош бошқармаси мамлакат бўйлаб 3 миллион 50 минг литр ёқилғи етказиб берди. Мен дўстимдан, бу рақам нимани англатишини сўрадим. У бу яхши ёқилғи қуйиш шохобчасининг 1,5 йил ичида сотадиган ёқилғисига тенг эканини айтди”, дейди вазир.

Зилзила туфайли савдога етказилган зарарга эътибор қаратган вазир Киришжи вилоятларнинг экспорт даражаси ҳам қисқарганини айтди.

“11 вилоятнинг экспорти, афсуски, 2022 йилдаги 2 миллиард 947 миллион 276 минг 444 доллардан 1 миллиард 783 миллион 563 минг 71 долларга қисқарди. Регрессия тахминан 40 фоизни ташкил қилади. 2022 йил февраль ойида зилзила содир бўлган вилоятлардаги экспортнинг умумий экспортдаги улуши тахминан 15,5 фоизни ташкил этган бўлса, афсуски, ҳозирги вақтда бу кўрсаткич 10 фоизга камайди. Бизни жуда оғриқли воқеа кутиб турибди, тахминий кўрсаткич 80 миллиард доллар. Фақат шуни айтишим мумкинки, Давлат гидротехника иншоотлари бош бошқармаси бу зилзила туфайли 22 миллиард лира атрофида зарар кўрди. Ҳали босимли суғориш тизими билан клапанни очганимиз йўқ. Валфни очганингизда, босимли суғориш тизими қаерда шикастланганини билмаймиз”, деди у талафотларни санаб.

Туркия Қишлоқ ва ўрмон хўжалиги вазирининг айтишича, Аданада зудлик билан бузилиши керак бўлган 2000 га яқин ўртача, оғир шикастланган бино борлигини маълум қилди. Қолаверса, у шаҳарда бузилиши керак бўлган 1900 та турар-жой ва 7 та қишлоқ уйи қурилишини қўшимча қилди.