Россияда диаспораларни “хорижий агентлар” билан тенглаштириш таклиф қилинди

Россия Давлат Думаси депутати Михаил Матвеев диаспора деб аталадиганларни “хорижий агентлар” билан тенглаштиришни таклиф қилди. Бу ҳақда у RTVI'га берган интервьюсида сўз очди.

Унинг бу таклифи миллий маданий автономиялар ҳақидаги қонуннинг янги таҳриридан келиб чиқади.

“Мен миллий-этник бирлашмаларни чет элдан молиялаштиришни тақиқлашни таклиф қиламан. Хорижда ўз давлатларига эга бўлган этник жамоаларга мансуб бирлашмаларнинг чет эл фуқаролари ва ташкилотлари билан ўзаро муносабатлари бўлса, улар хорижий агентлар сифатида таснифланиши керак”, дейди Матвеев.

Бироқ қонун лойиҳасида диаспораларни тугатиш назарда тутилмаган.

“Қонунчиликда “диаспора” тушунчаси йўқ. Шундай экан, қонуний йўқ нарсани қонуний йўл билан йўқ қилиб бўлмайди”, деб тушунтирган Матвеев.

Депутатнинг сўзларига кўра, Россияда мамлакатдан ташқарида ўз миллий давлатларига эга бўлган миллатлар сони кескин кўпая бошлаган ва бу жараён билан параллель равишда мигрант тузилмаларини рўйхатга олишнинг ҳуқуқий шакли сифатида миллий маданий автономиялардан фойдаланиш жараёни бошланди.

“Мени ўқувчилар менга кўплаб эълонлар юборишади. Масалан, бу эълонлар Москвада тожикистонликлар ва бошқалар маданий мухториятлар ташкил этиши ҳақида бўлади. Бундай тузилмалар тармоғини яратиш учун мавжуд юридик тилдан конструкция сифатида фойдаланиш жараёни мавжуд эди. Мен бу жараённи кўриб турибман ва узоқ муддатда бу Россия учун ҳалокатлидек туюлади”, дейди Матвеев.

У айни пайтда миллий маданий автономияларнинг асосий фаолияти мигрантларнинг мослашувига кўмаклашиш эканлигига ҳам эътибор қаратди.

"Яъни, амалдаги норма дастлаб хорижий давлатлар манфаатлари учун ёзилган, менимча, бу фақат Ички ишлар вазирлиги ва давлат идоралари ваколати бўлиши керак", деб таъкидлайди Матвеев.

Қонун лойиҳаси “автономиялар”ни бекор қилишни ва ҳар бир кишини миллий-маданий бирлашмаларга қайта рўйхатдан ўтказишни назарда тутади.

“Бир муниципалитетда, вилоятда ёки федерал даражада биттадан ортиқ этник жамоанинг бирлашмаси бўлиши мумкин эмас”, деб тушунтирган депутат.

Шунингдек, лойиҳада уларнинг фаолияти тил ва маданият масалалари билан чекланиб, давлат ҳокимияти ва маҳаллий ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятига аралашишни тақиқлаш назарда тутилган.

“Ҳужжат ҳозирча тайёрланмоқда, у ой охиригача Давлат Думасига тақдим этилиши кутилмоқда”, дейди Матвеев.

Россияда "хорижий агентлар" тўғрисидаги қонун

Россияда "хорижий агентлар" тўғрисидаги қонун 2012 йилда пайдо бўлган. Ўшандан бери бир неча юзлаб ташкилотлар ва шахслар тақиқ рўйхатига киритилган.

Жисмоний шахслар – “хорижий агентлар” реестри 2022 йил апрель ойи бошида ишга туширилган. 2022 йил декабрь ойидан бошлаб қонун "чет элдан ёрдам оладиган" ва "хорижий таъсир остида" бўлганларни "хорижий агентлар" деб эълон қилиш имконини берди.

2024 йил февраль ойининг охирида Давлат Думаси “хорижий агентлар” рекламасини тақиқловчи қонунни қабул қилди. Унга кўра, ташкилотларга Россия расмийлари томонидан “хорижий агент” деб тан олинган ҳар қандай шахсни реклама қилиш ва уларнинг ресурсларида ўзини реклама қилиш тақиқланади.

Тақиқни бузганлик учун жисмоний шахслар учун 50 минг рублгача ва юридик шахслар учун 500 минг рублгача жарима солинади.

11 март куни Россия Президенти Путин Россия фуқаролари ва компанияларига “хорижий агентлар” ресурсларида – уларнинг веб-сайтларида, ижтимоий тармоқларида, блогларида ва бошқа платформаларида реклама жойлаштиришни тақиқловчи қонунни имзолади.

Ҳужжат, шунингдек, оммавий ахборот воситалари ва интернетда “хорижий агентлар”нинг ўз ресурсларини реклама қилишни тақиқлайди.

2 апрель куни “хорижий агентлар”нинг сайловларда иштирок этишини тақиқловчи қонун лойиҳаси Давлат Думасига кўриб чиқиш учун киритилди.