Одамлар асосан саратоннинг қайси туридан ўлаётгани очиқланди

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) дунё бўйлаб саратон касаллигига чалиниш 2022 йилдагидек йилига 20 миллион янги ҳолатдан 2050 йилга келиб 35 миллионгача ўсишини кутмоқда. Ушбу ҳисоб-китоблар ЖССТ тизимининг бир қисми бўлган Халқаро Саратон тадқиқотлари агентлиги томонидан тақдим этилган. Уларнинг эълон қилиниши 4 февралда нишонланадиган Бутунжаҳон саратон касаллигига қарши кураш кунига тўғри келади. 

“Халқаро Саратон тадқиқотлари агентлигининг 2022 йилда мамлакатларда мавжуд бўлган энг яхши маълумот манбаларига асосланган ҳисоб-китобларига кўра, саратон касаллиги ортиб бораётган юк, кам таъминланган аҳолига номутаносиб таъсир кўрсатмоқда ва бутун дунё бўйлаб саратон касаллиги бўйича тенгсизликларни бартараф этиш заруриятини кўрсатмоқда”, дейди ЖССТ.

Ушбу ҳисоб-китобларга кўра, 2022 йилда 20 миллион янги саратон касаллиги ва 9,7 миллион ўлим ҳолати қайд этилган. Шу билан бирга, ташхис қўйилгандан кейин 5 йил тирик қолганлар сони 53,5 миллион кишини ташкил этган. 

Маълум қилинишича, тахминан ҳар беш кишидан бири ҳаёти давомида саратон касаллигига чалинади ва ҳар 9 эркакдан бири ва ҳар 12 аёлдан бири касалликдан вафот этади.

Мутахассислар 2050 йилда 35 миллиондан ортиқ янги саратон касаллигини башорат қилмоқдалар, бу 2022 йилга нисбатан 77 фоизга кўпдир. ЖССТнинг таъкидлашича, тез ўсиб бораётган глобал саратон юки ҳам аҳолининг қариши, ҳам ўсиши ва одамларнинг хавф омиллари таъсиридаги ўзгаришларни акс эттиради. Тамаки, алкоголь, семириб кетиш ва ҳавонинг ифлосланиши касалланишнинг ўсишида асосий омиллар сифатида белгиланган. 

ЖССТ маълумотларига кўра, саратоннинг янги ҳолатларининг учдан икки қисми саратоннинг 10 турида учрайди. 2022 йилда ўпка саратони дунё бўйлаб энг кенг тарқалган саратон бўлди (2,5 миллион ёки барча янги ҳолатларнинг 12,4 фоизи). Иккинчи ўринда аёлларда кўкрак саратони (2,3 миллион ҳолат, 11,6 фоиз), иккинчи ўринда йўғон ичак саратони (1,9 миллион, 9,6 фоиз), простата саратони (1,5 миллион, 7,3 фоиз) ва ошқозон саратони (970 минг, 4,9 фоиз) туради.  

Ўпка саратони саратон билан боғлиқ ўлимларнинг асосий сабаби бўлиб қолмоқда (1,8 миллион ўлим, 18,7%). Ундан кейинги ўринларда йўғон ичак саратони (900 минг, 9,3 фоиз), жигар саратони (760 минг, 7,8 фоиз), кўкрак саратони (670 минг, 6,9 фоиз) ва ошқозон саратони (660 минг, 6,8 фоиз) туради. 2022 йилда аёлларда саратоннинг энг кўп ташхис қўйилган тури ва саратон касаллигидан ўлимнинг асосий сабаби кўкрак саратони, эркакларда эса ўпка саратони бўлган.