Назарбоев “қонли январь” воқеалари ортида ким турганини айтди

Қозоғистоннинг собиқ президенти Нурсултон Назарбоевнинг фикрича, мухолифатнинг ҳокимиятни зўравонлик билан тортиб олишга чақиришга ҳаққи йўқ. Бу ҳақда у ўзининг “Менинг ҳаётим” номли хотиралар китобида ёзди.

Назарбоев ўзининг янги китобида 2021 йилда содир бўлган “январь воқеалари” иштирокчиларини “экстремистик гуруҳлар” ва “бандитлар” деб атаган. 

У 2022 йил бошидаги норозилик намойишларини мустақилликнинг 30 йиллик тарихидаги “энг оғир синов” деб атади. "Январь воқеалари" иштирокчилари эса экстремистлар ва террорчилардир. 

“Уюшган экстремистик гуруҳлар мамлакатда кенг қамровли тартибсизликлар келтириб чиқарди ва террорчилик ҳужумларини амалга оширди. Оқибатда тинч аҳоли жабрланган. Террорчилар мамлакатимиз суверенитети ва давлатчилигига, тинчлиги ва яхлитлигига таҳдид қилиб, халқ орасига саросима солди. Суюлтирилган газ нархининг кескин ошганидан жамоатчилик норозилиги ортида яшириниб, улар умумий итоатсизликка чақиришди. 

Экстремистлар тартибсизликлар, ўт қўйиш, бузғунчилик ҳаракатлари уюштиришди, айрим вилоят марказларидаги маъмурий биноларни, Олмаота аэропортини, қурол-яроғ дўконларини эгаллаб олишди, муҳим инфратузилма объектларига ҳужум қилишди, аҳоли ва ҳуқуқ-тартибот ходимларини калтаклашди... Талончилик ҳолатлари кўп бўлган. Полициячи ходимлари, ҳарбийлар ва тинч аҳоли ҳалок бўлди”, деб ёзган китоб муаллифи. 

“Январь воқеалари” сабаблари

Нурсултон Назарбоев мухолифатдаги қозоқлар сафини қалинлаштирган сабабларни санаб ўтган. Булар – хомашё нархларининг ўзгариши, санкциялар уруши, коронавирус пандемияси, тенгенинг уч баробар қадрсизланиши, қозоғистонликлар даромадларининг пасайиши, ҳукуматнинг ёмон ишлаши. Лекин у ҳокимият учун курашни “январь воқеалари”нинг асосий сабаби сифатида кўрсатган.

“Бу курашни бошлаш учун сабаб сифатида иқтисодий қийинчиликлардан фойдаланилди. 2019 йилда мен ўз ихтиёрим билан президентлик ваколатларимдан воз кечиб, Конституцияга мувофиқ, уни Сенат раисига топширганимда, кўпчилик буни душманлик билан қабул қилди, буни аниқ биламан. 

Менинг ворис танлашимга қарши бўлганларнинг баъзилари (албатта, яширинча) президентлик лавозимини эгаллашни орзу қилган. Аввалига улар менга норозилигини билдира олмади. Кейин сайловда халқнинг хоҳиш-иродасига қарши бора олмадилар. 

Ҳар доим президентлар алмашинуви пайтида бўш ўринни тўлдиришга уринишлар пайдо бўлади. Албатта, одамлар менинг қариб қолганимни ва кетишни ўйлаётганимни билишарди. Аммо улар бу воқеа қачон содир бўлишини билишмасди”, деб ёзади Қозоғистоннинг собиқ президенти.

Радикал мухолифат ҳақида

Назарбоев “январь воқеалари” айбдорларидан бири сифатида Қозоғистон Республикасида экстремистик деб тан олинган “Қозоғистоннинг демократик танлови” ташкилоти етакчиси, собиқ банкир Мухтор Аблязовни тилга олди.

“Радикал мухолифатнинг асл қиёфаси ниҳоят 2022 йил январь ойидаги фожиали воқеалар пайтида фош бўлди. Намойишлар бошиданоқ Аблязов ўз ҳаракатларини мувофиқлаштиришга чақирувчи шиорлар кўтарди. Facebook орқали намойишчиларга йўлланган мурожаатда Украина операторларининг коди кўрсатилган. 

Маълум бўлишича, Аблязовнинг олдиндан тузилган қароргоҳи Киевда жойлашган. У хунрезликка алоқадорлиги ҳақида очиқ гапиради. У ғурур ва мамнуният билан гапиради. У одамларнинг изтиробларини сиёсатдаги ғалабаси, деб билади. Бу қандай бемаънилик...” дейди Нурсултон Назарбоев.

Муаллифнинг қўшимча қилишича, ҳеч бир мухолифат ҳокимиятни зўравонлик билан эгаллаб олишга, ҳокимликларга, милиция бўлимларига, ҳарбий қисмларга, қурол-яроғ ва ўқ-дорилар омборларига бостириб киришга чақиришга ҳақли эмас.

“Бунинг номи бандитизм ва терроризмдир. Терроризмни қўллаб-қувватлаш жиноят ҳисобланади. Давлатга қарши ўта оғир жиноят. Фақат Қозоғистоннинг душманларигина ўз она юртига – Ватанига хиёнат қилиши ва халқни шу йўл билан гижгижлаши мумкин. Ҳар доим хоинлар бўлган. Айниқса, сизга хиёнат ва қасамлар орқали мурожаат қиладиганлар хавфлидир”, дейди у.