Германия Путиннинг Қрим ва Қозоғистонга даъво қилганини махфийликдан чиқарди

Германия Ташқи ишлар вазирлиги Россия Президенти Владимир Путин 1994 йилда “Россия чегаралари ҳеч қачон тугамайди” деган машҳур сўзларидан ва Украинанинг бешдан бир қисмини эгаллаб олганидан анча олдин Россия ҳудуди ҳақида кенг тушунчага эга бўлганини кўрсатадиган ҳужжатни махфийликдан чиқарди. Бу ҳақда “Медуза” хабар берди.

Путиннинг 1994 йилдаги баёнотига қараганда, у нафақат Қрим ва Шарқий Украинани, балки Шимолий Қозоғистонни ҳам Россия ерлари деб билади. Яъни бундан 31 йил олдин Владимир Путин Германиянинг Санкт-Петербургдаги бош консулига Қрим, Украина шарқи ва Шимолий Қозоғистонни Россиянинг бир қисми, деб билишига шама қилган эди. Консулнинг эслатмаси Германия Ташқи ишлар вазирлигининг 1994 йилдаги ҳужжатларини ўз ичига олган “ГФР ташқи сиёсати ҳужжатлари” нинг янги жилдида нашр этилган.

Ҳужжатга кўра, 1994 йил 14 январда Путин Германия бош консулига “Қрим, Украинанинг шарқий қисми ва Қозоғистон шимоли – ҳеч бўлмаганда бу ҳудудлар Россия учун ҳеч қачон бегона бўлмаган, улар доимо Россия давлатининг бир қисми бўлиб келган” ва “ҳеч бир россияликка бу ҳозир бегона жой эканини тушунтириб бўлмайди”, деб айтган. Путиннинг айтишича, бу немислар тушуниш қийин бўлиши мумкин бўлган қандайдир миллий туйғу ҳақида эди. Бош консул ўз эслатмасида Путин буни аввал ҳам айтганини таъкидлаган.

“Агар Украина ва Қозоғистондаги русларнинг иқтисодий ва ижтимоий аҳволи қониқарли бўлса, ҳеч қандай муаммо йўқ”, дея давом этган Путин.

Аммо унинг ўша пайтдаги баҳосига кўра, бундай эмас эди ва бу одамларни Владимир Жириновский каби ўнг қанот популистларга жалб қилган. Путиннинг қўшимча қилишича, Ғарб “рус империализми”ни “Россия манфаатларини ҳақли ҳимоя қилиш” деб атамаслиги керак.

Маълумот учун, 1991 йилдан 1995 йилгача Германиянинг Санкт-Петербургдаги бош консули дипломат Эберхард фон Путткамер бўлиб, бундан олти йил аввал вафот этган. Владимир Путин 1994 йилнинг январь ойида Санкт-Петербург мэрининг ўринбосари ва шаҳар ташқи алоқалар қўмитаси раҳбари эди.

Путиннинг ўша пайтдаги бошлиғи, кейинчалик Путин уни устози ва дўсти деб атайдиган Анатолий Собчакка кўра, 1992 йилда СССР парчаланганидан сўнг унга асос солган республикалар Совет Иттифоқидан олдинги чегараларига қайтиши керак эди, “қолган ҳудудий ютуқлар эса муҳокама мавзуси” бўлган. Собчак Қрим Украинаники бўлиб қолаётганини “бемаънилик” деб атаган ва Украинанинг ўз армиясини яратишига йўл қўймаслик кераклигини, акс ҳолда у “албатта ундан фойдаланишини” таъкидлаган.

Путин Собчакнинг 2021 йилги “Руслар ва украинларнинг тарихий бирлиги тўғрисида” номли сиёсий ҳужжатидаги позициясини келтириб ўтган. Шунингдек, у “Қрим ҳамиша бизники бўлган” ва Владимир Ленин тимсолида “замонавий Украинани Россия, тўғрироғи, большевиклар, коммунистик Россия яратган” деб таъкидлаган.

Путиннинг сўзларига кўра, Қозоғистонни мамлакатнинг биринчи президенти Нурсултон Назарбоев яратган.

“У ноёб иш қилди. У ҳеч қачон давлат бўлмаган ҳудудда давлат яратди. Қозоқларда давлатчилик йўқ эди”, деган эди 2014 йилда Россия Президенти Назарбоевни назарда тутиб.

2020 йилда Қозоғистон Президенти Қосим-Жомарт Тўқаев Давлат думаси депутати Вячеслав Никоновнинг “Қозоғистон ҳудуди Россия ва Совет Иттифоқининг ажойиб совғаси” деган сўзларига жавоб қайтариши керак эди.

“Бу улкан ҳудудни четдан ҳеч ким қозоқларга бермаган”, деган эди Тўқаев.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Россия Президенти Владимир Путин беларуслик Александр Лукашенко билан Валаамдаги учрашув чоғида Киев ҳозир музокаралар учун вақт эмас, деб ҳисоблаётган бўлса, Москва кутишга тайёрлигини айтганди.