Эронда Маҳса Амини вафотининг бир йиллиги муносабати билан намойишлар бўлиб ўтди

Эрон ҳукумати курд қизи Маҳса Амини вафотининг бир йиллиги муносабати билан мамлакатда бўлиб ўтган норозилик намойишларида 260 дан ортиқ одамни ҳибсга олди. Бу ҳақда “Shargh” газетаси маҳаллий хавфсизлик органларига таяниб хабар берди.

Ҳибсга олишлар жорий йилнинг 16 сентябрь куни 24 соат ичида амалга оширилган. Хавфсизлик органлари уларни жамоат хавфсизлигини бузиш, норозилик намойишига чақириш ёки қурол сақлашда айблаган.

Маҳса Амини ўлимининг бир йиллиги олдидан Эрон ҳукумати норозилик намойишларининг олдини олиш учун хавфсизлик чораларини кучайтирди.

Ҳуқуқ ҳимоячиларининг хабар беришича, Эрон ғарбидаги Секкез шаҳридаги қизнинг оиласи уйи яқинида кўплаб полиция ходимлари жойлаштирилган. Маҳсанинг отаси Амжад Амини 16 сентябрь оқшомида қизи хотирасига мотам эълон қилган.

Эрон матбуотига кўра, ўшанда қизнинг отаси полиция бўлимига чақирилиб, огоҳлантириш олган, бироқ кейин қўйиб юборилган.

15 сентябрь куни Европа Иттифоқи, АҚШ ва Буюк Британия намойишларни бостиргани учун Эронга қарши янги санкциялар жорий қилган. Эрон Ташқи ишлар вазирлиги бу ҳаракатларни “ноқонуний ва дипломатик эмас” деб атаган.

Маҳса Амини вафоти ва намойишлар 

2022 йилнинг 16 сентябрь куни Эронда ахлоқ полицияси томонидан нотўғри ҳижоб кийгани учун ҳибсга олинган 22 ёшли талаба Маҳса Амини вафот этди. Унинг вафотидан сўнг мамлакатда норозилик намойишлари бошланди.

Намойиш сифатида бутун мамлакат бўйлаб аёллар ҳижобни ёқиб, сочларини кесди. Ушбу норозилик дунёнинг бошқа мамлакатларида ҳам акс-садо берди. Намойишчилар кўчаларни тўсиб, хавфсизлик кучларига тош отди, полиция машиналари ва ахлат қутиларига ўт қўйди, ҳукуматга қарши шиорлар айтди.

Амини пойтахтда Эрон ахлоқ полицияси томонидан аёлларнинг сочларини ҳижоб ёки рўмол, қўл ва оёқларини кенг кийим билан ўрашни талаб қилувчи қонунни бузганликда айбланиб ҳибсга олинган эди.  

Қўлга олинганидан уч кун ўтгач, Амини вафот этди. Расмийларга кўра, ўлимга “юрак етишмовчилиги” сабаб бўлган. Аммо марҳумнинг қариндошлари қизнинг юрагида ҳеч қачон муаммо бўлмаганини даъво қилмоқда. Улар жабрланувчи калтаклаш оқибатида вафот этган, деб тахмин қилмоқда. БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари вазифасини бажарувчи Нада Ал-Нашиф Амини полиция томонидан калтаклангани ҳақидаги хабарларга ишора қилди. 

Америка Қўшма Штатлари ҳибсга олингандан кейин вафот этган эронлик Маҳса Амини ўлими сабабли Эроннинг ахлоқ полициясига қарши санкциялар киритди. Кейинроқ Канада ҳам бир неча ўнлаб Эрон расмийлари, бизнес вакиллари, шунингдек, Эрон ахлоқ полициясига қарши санкциялар жорий этишга қарор қилди. 

Эронда унинг ўлимидан сўнг бутун мамлакат бўйлаб мисли кўрилмаган норозилик тўлқини кузатилди. Уч ой ичида митинг ва юришлар 157 та шаҳар ва аҳоли пунктларини қамраб олган.  Уларнинг иштирокчилари демократик ўзгаришларга чақириб, ҳукумат томонидан амалга оширилаётган репрессияларни қоралади ва ҳибсга олинганларни озод қилишни талаб қилди. Сентябрь ўрталаридан бери Эронда жами 18,5 минг киши ҳибсга олинган. Тартибсизликларни бостириш вақтида 507 нафар фаол ва 66 нафар хавфсизлик хизмати ходими ҳалок бўлган.