“27 йиллик азоб”. Мирзиёев Каримов давридаги пахта сиёсатини танқид қилди

Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев қарийб ўттиз йил давомида мамлакатнинг пахта саноати илмий ёндашувларсиз кечгани, бу эса далаларда оғир меҳнат шароитларига олиб келганини таъкидлади. Бу ҳақда у жорий йилнинг 4 декабрь куни Сирдарё вилояти фермерлари билан учрашувда айтди.

Давлат раҳбарининг таъкидлашича, пахтачиликнинг самарасиз тизими туфайли меҳнаткашларнинг 27 йиллик умр беҳуда кетди. Зарур билимсиз, маблағсиз, техникасиз, олимлар меҳнатини ҳурмат қилмасдан одамлар оммавий равишда ҳосилни йиғиб олишга юборилган.

“Одамларнинг онги ўзгарди. Умримиз пахтада ўтди. 27 йил шу пахтадан азоб чекдик, ҳамма далада ишлади, лекин барибир муваффақиятга эриша олмадик”, деган Мирзиёев.

Ҳосилдорлик ниҳоятда пастлигича қолмоқда, масалан, Сирдарё вилоятида гектарига 25 центнердан ҳам ҳосил олишнинг имкони бўлмаган, етиштирилган пахта харажатларни қопламаган.

Мирзиёев ўтган натижалар билан фермерларнинг бугунги муваффақиятларини солиштирди. У гектарига 85 центнердан ҳосил олган жиззахлик фермер, шунингдек, “87” деган навидан 76 центнердан ҳосил олган сирдарёлик фермерни мисол қилиб келтирди.

Президентнинг сўзларига кўра, энди одамларда “ишлашдан чинакам манфаатдорлик” пайдо бўлди, чунки меҳнат ниҳоят даромад келтира бошлади. Мирзиёевнинг таъкидлашича, агар бундай кўрсаткичларга аввалроқ эришилганида, мамлакат сезиларли даражада кўпроқ даромад олиши мумкин эди.

У Ўзбекистон тўғри йўлдан бораётганини, бироқ соҳадаги ишларни яхшилаш зарурлигини айтди.

2026 йилга бориб пахта хомашёсини йиғиштириб олиш 4,5 миллион тоннани ташкил этади. 2025 йилдаги кўрсаткич 3,765 миллион тоннани ташкил қилди.

Ҳосилдорликни янада ошириш мақсадида ортда қолаётганларга гектарига 60 центнердан ортиқ ҳосил олган тажрибали фермерлар бириктириладиган мураббийлик тизимини жорий этиш таклиф этилмоқда. Мураббийлар ўқув курсларидан ўтади, сертификатлар олади ва агар тарбияланувчилари гектарига 50 центнердан ҳосил олса, 5 миллион сўм (тахминан 417 доллар) миқдорида мукофот олиш ҳуқуқига эга бўлади.

Ўзбекистонда ўнлаб йиллар давомида мажбурий пахта терими – Совет даврида ҳам, Ислом Каримов даврида ҳам амалга оширилган. Ходимлар, талабалар, мактаб ўқувчилари оммавий равишда далаларга жўнатилди. 2000 йилларнинг ўрталарида Cotton Campaign коалицияси ўзбек пахтасига бойкот эълон қилди, унга 300 га яқин жаҳон брендлари қўшилди.

Каримов даврида Бош вазир бўлиб ишлаган Шавкат Мирзиёев ҳокимиятга келганидан кейин вазият ўзгара бошлади.

Далаларга оммавий сафарбарлик тўхтатилди ва 2022 йилда Cotton Campaign чекловларни бекор қилди. Ўша йилнинг кузида АҚШ ўзбек пахтасини болалар ва мажбурий меҳнат билан боғлиқ маҳсулотлар рўйхатидан олиб ташлади.

Бугун расмийлар асосий эътиборни пахта хомашёси экспортидан эмас, балки тайёр тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқаришдан олишга қаратмоқда. 2017 йилда мамлакат пахта толасининг 40 фоизини қайта ишлаган бўлса, ҳозир 100 фоизни қайта ишламоқда. Қолаверса, Ўзбекистон ўсиб бораётган салоҳиятини қондириш учун пахтани, жумладан, АҚШдан импорт қилишга тайёрланмоқда.