“27 yillik azob”. Mirziyoyev Karimov davridagi paxta siyosatini tanqid qildi

O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev qariyb o‘ttiz yil davomida mamlakatning paxta sanoati ilmiy yondashuvlarsiz kechgani, bu esa dalalarda og‘ir mehnat sharoitlariga olib kelganini ta’kidladi. Bu haqda u joriy yilning 4 dekabr kuni Sirdaryo viloyati fermerlari bilan uchrashuvda aytdi.

Davlat rahbarining ta’kidlashicha, paxtachilikning samarasiz tizimi tufayli mehnatkashlarning 27 yillik umr behuda ketdi. Zarur bilimsiz, mablag‘siz, texnikasiz, olimlar mehnatini hurmat qilmasdan odamlar ommaviy ravishda hosilni yig‘ib olishga yuborilgan.

“Odamlarning ongi o‘zgardi. Umrimiz paxtada o‘tdi. 27 yil shu paxtadan azob chekdik, hamma dalada ishladi, lekin baribir muvaffaqiyatga erisha olmadik”, degan Mirziyoyev.

Hosildorlik nihoyatda pastligicha qolmoqda, masalan, Sirdaryo viloyatida gektariga 25 sentnerdan ham hosil olishning imkoni bo‘lmagan, yetishtirilgan paxta xarajatlarni qoplamagan.

Mirziyoyev o‘tgan natijalar bilan fermerlarning bugungi muvaffaqiyatlarini solishtirdi. U gektariga 85 sentnerdan hosil olgan jizzaxlik fermer, shuningdek, “87” degan navidan 76 sentnerdan hosil olgan sirdaryolik fermerni misol qilib keltirdi.

Prezidentning so‘zlariga ko‘ra, endi odamlarda “ishlashdan chinakam manfaatdorlik” paydo bo‘ldi, chunki mehnat nihoyat daromad keltira boshladi. Mirziyoyevning ta’kidlashicha, agar bunday ko‘rsatkichlarga avvalroq erishilganida, mamlakat sezilarli darajada ko‘proq daromad olishi mumkin edi.

U O‘zbekiston to‘g‘ri yo‘ldan borayotganini, biroq sohadagi ishlarni yaxshilash zarurligini aytdi.

2026 yilga borib paxta xomashyosini yig‘ishtirib olish 4,5 million tonnani tashkil etadi. 2025 yildagi ko‘rsatkich 3,765 million tonnani tashkil qildi.

Hosildorlikni yanada oshirish maqsadida ortda qolayotganlarga gektariga 60 sentnerdan ortiq hosil olgan tajribali fermerlar biriktiriladigan murabbiylik tizimini joriy etish taklif etilmoqda. Murabbiylar o‘quv kurslaridan o‘tadi, sertifikatlar oladi va agar tarbiyalanuvchilari gektariga 50 sentnerdan hosil olsa, 5 million so‘m (taxminan 417 dollar) miqdorida mukofot olish huquqiga ega bo‘ladi.

O‘zbekistonda o‘nlab yillar davomida majburiy paxta terimi – Sovet davrida ham, Islom Karimov davrida ham amalga oshirilgan. Xodimlar, talabalar, maktab o‘quvchilari ommaviy ravishda dalalarga jo‘natildi. 2000 yillarning o‘rtalarida Cotton Campaign koalitsiyasi o‘zbek paxtasiga boykot e’lon qildi, unga 300 ga yaqin jahon brendlari qo‘shildi.

Karimov davrida Bosh vazir bo‘lib ishlagan Shavkat Mirziyoyev hokimiyatga kelganidan keyin vaziyat o‘zgara boshladi.

Dalalarga ommaviy safarbarlik to‘xtatildi va 2022 yilda Cotton Campaign cheklovlarni bekor qildi. O‘sha yilning kuzida AQSH o‘zbek paxtasini bolalar va majburiy mehnat bilan bog‘liq mahsulotlar ro‘yxatidan olib tashladi.

Bugun rasmiylar asosiy e’tiborni paxta xomashyosi eksportidan emas, balki tayyor to‘qimachilik mahsulotlari ishlab chiqarishdan olishga qaratmoqda. 2017 yilda mamlakat paxta tolasining 40 foizini qayta ishlagan bo‘lsa, hozir 100 foizni qayta ishlamoqda. Qolaversa, O‘zbekiston o‘sib borayotgan salohiyatini qondirish uchun paxtani, jumladan, AQSHdan import qilishga tayyorlanmoqda.