Миллиардер Усмонов “Путин Россияси”дан узоқлашишга ҳаракат қилмоқда – “Figaro”

Ўтган йилдан бери Forbes маълумотларига кўра, қиймати 13,5 миллиард евро бўлган металлар ва телекоммуникация магнати Алишер Усмонов ўзини Ўзбекистонда яшайдиган нафақахўр сифатида кўрсатди. Бу сўзларни “Figaro” нашри келтирмоқда.

“Унинг бизнесдан ва Россиядан аста-секин чекиниши санкцияларга ҳеч қандай алоқаси йўқ. Маълум бўлишича, Усмонов 2006 йилда нафақага чиқишни бошлаган ва у 2017 йилдан бери мунтазам равишда ватанига келиб туради”, дейилади нашр мақоласида.

Шу билан бирга ЕИ санкциялари ҳам Алишер Усмоновни Ўзбекистон пойтахтини танлашга мажбур қилган. 

“Чунки у ҳали ҳам Европада даволанади ва уни ўз ихтиёри билан буни тўхтата олмайди. Шубҳасиз, у Украинадаги уруш туфайли Европа томонидан киритилган санкциялар туфайли ЕИни тарк этишга мажбур бўлди”, дейилади мақолада.

Усмоновнинг вакилига кўра, миллиардер ҳеч қачон Кремль билан алоқаси бўлмаган. Бундан ташқари, у жуда диндор ва энди ўзини фақат оиласи ва хайрия ишларига бағишлайди. У хайрия ишларига 6 миллиард евродан ортиқ маблағ сарфлагани тахмин қилинмоқда.

Ёзилишича, у ҳеч қачон Россиянинг Украинадаги бошланган урушини қораламаган бўлса-да, у Ғарб томонидан ўзига қарши киритилган санкцияларни адолатсиз деб билади.

Август ойи охирида Гамбург суди Австриянинг “Kurier” газетасида Усмоновга нисбатан “Путиннинг севимли олигархи” иборасини ишлатишга асос йўқ, деган қарорга келиб, унинг фойдасига қарор чиқарган эди. Усмоновнинг фикрича, "Путиннинг севимли олигархи" деган тавсиф билан нишонга олиниши адолатдан эмас.

Бироқ, сўнгги йигирма йил ичида бутун Москва Усмонов ҳақиқатан ҳам Кремль билан чамбарчас боғлиқ бизнесмен эканлиги ҳақида гапириб келмоқда.

“Аслида, Усмонов олигарх эмас, чунки йигирма йил давомида Россияда олигархлар йўқ, чунки Путин уларни Ходорковский иши бўйича тергов қилиш имкониятини бериб, жиловлаган. Ўшандан бери энг йирик рус ишбилармонлари фақат Кремль талаб қиладиган "ватан манфаати учун" хизматларни кўрсатиш орқали гуллаб-яшнаши мумкин. Бу бизнесмен Олег Дерипаскани 2007 йилда “Financial Times” газетасида бу доирадаги одамлар учун давлат манфаатларидан бошқа манфаатлар йўқлигини айтишга мажбур қилган нарса”, дея тушунтиради Россия ҳукумати соҳасида ишлайдиган сиёсий маслаҳатчи.

Бироқ Усмонов жамоасининг таъкидлашича, Усмонов сиёсатга ҳеч қачон аралашмаган оддий тадбиркор. У ҳамма нарсага ўзи эришган ва 1996 йилдан кейин (Россия олигархияси ташкил этилган пайтда) хусусийлаштиришда иштирок этишдан бош тортган.

“Аммо ўша одамлар, айтайлик, Усмонов 2000 йилдан 2014 йилгача "Газпром Инвестхолдинг" га раҳбарлик қилганини айтишмайди. Бу “Газпром” деб номланган давлат газ гигантининг шўба корхонаси бўлиб, Путин “Газпром” стратегиясини унинг раҳбарларини тайинлашгача шахсан ўзи бошқаради", дейди энергетика бўйича россиялик эксперт “Figaro” нашрига.

Қайд этилишича, Усмоновнинг атрофидагилар бу тадбиркорнинг муваффақиятларини прогнозчи сифатидаги иқтидори билан тушунтиришни афзал кўришади.

“Охирги СССР даврида танқис бўлган полиэтилен пакетлар ишлаб чиқаришдан тортиб, металлургияга сармоя киритишгача унинг “Metalloinvest” компанияси Россияда тоза технологиялардан фойдаланиш бўйича янгилик киритди ва кейин ўз сармояларини илғор ахборот технологиялари, телекоммуникация соҳасига оқилона ўтказди. 2009 йилда у ҳатто Америка ижтимоий тармоқларига 200 миллион доллар сармоя киритган ва шериклари билан биргаликда Марк Цукерберг ижтимоий тармоғининг 8 фоизга яқин акцияларини назорат қилган. 2013 йилда у ўз акцияларини 528 миллион долларга сотган. Ўз вақтида у бошқа истиқболли Ғарб тижорат тармоқларига ҳам сармоя киритган. Айнан ахборот технологиялари ва телекоммуникация соҳасида Усмонов Кремлга энг яқин бўлди”, дейилади мақолада.

Нашрнинг билдиришича, Усмонов сармоясини бошқа “нозик” компанияларда ҳам топиш мумкин. “IKS Holding” ва “Citadel” асосан Россия хавфсизлик агентликлари томонидан қўлланиладиган кузатув технологияларини яратди ва ишлаб чиқди.

Улар, масалан, 2016 йилда қабул қилинган "Яровая қонунлари" ни амалга ошириш ҳақида гап кетганда ишлатилган. Ушбу ҳужжатлар терроризмга қарши кураш тўғрисидаги қонунга ўзгартиришлар киритди ва гумон қилинувчи шахсларнинг телефон суҳбатлари маълумотларини тўплаш ва шифрини очиш бўйича янги талаблар киритган.

“Ушбу компанияларнинг акциядори сифатида Усмонов ҳеч бўлмаганда мамлакат расмийларига ҳар бир шахснинг алоқаларини кузатиш имконини берадиган ушбу воситаларни молиялаштирган. Бу унинг Россия ҳукумати билан қанчалик чамбарчас боғлиқлигини кўрсатади”, дейди Россия мудофаа ва ташқи сиёсати бўйича эксперт Павел Лузин.