Жанубий Кореяда президентлик сайлови бошланди

Ўтган ярим йил давомида сиёсий силкинишлар, ноаниқликлар ва ички қарама-қаршиликлардан сўнг Жанубий Корея фуқаролари бугун, 3 июнь куни янги президентга овоз беришни бошлади. Бу ҳақда “Yonhap” хабар берди.

Қайд этилишича, бу сафарги сайловлар алоҳида аҳамият касб этади. АҚШнинг яқин иттифоқчиси бўлган, Осиёдаги муҳим иқтисодий ва маданий марказ ҳисобланган Жанубий Корея бир неча ой мобайнида вақтинча президентлар алмашинуви, собиқ президент Юн Сок Ёлга нисбатан импичмент жараёни ва ҳарбий ҳолат эълон қилиниши юзасидан текширувлар билан мураккаб ҳолатга тушиб қолган.

Президентликка иккала етакчи номзод ҳам сайланган тақдирда мамлакатни тиклаб олишга ваъда бермоқда. Сайлов бугун, 3 июнь куни эрталаб бошланди, ғолиб эса эҳтимолий равишда тунда ёки эртага, 4 июнь куни эълон қилинади.

Пойгада асосий фаворит –  60 ёшли Ли Чжэ Мён, либераллар етакчилигидаги Демократик партиядан номзод.

Ли сиёсатга киришдан олдин адвокат бўлиб ишлаган, кейинчалик шаҳар мери лавозимида ва парламент аъзоси сифатида фаолият юритган. У аввалги президентлик сайловларида ҳам қатнашган, бироқ Юн Сок Ёлга ютқазган. 2023 йил январь ойида унга нисбатан суиқасд содир этилган, Ли бўйнидан пичоқ билан яраланган, бироқ омон қолган.

Ли ўз сайловолди дастурида сиёсий ва иқтисодий ислоҳотлар, жумладан президентнинг ҳарбий ҳолат эълон қилиш ваколатини чеклаш ва Конституцияга ўзгартиш киритиб, 5 йиллик ягона муддат ўрнига иккита 4 йиллик муддатни жорий этиш режасини илгари сурди.

Шунингдек, у Корея яриморолида кескинликни юмшатиш, Шимолий Кореянинг ядросизланиши масаласини ҳал қилиш, кичик бизнес ва сунъий интеллект саноатини ривожлантириш тарафдори эканини билдирган.

Унинг асосий рақиби – 73 ёшли Ким Мун Су консерватив қарашдаги Халқ ҳокимияти партияси номзоди. Унинг номзодлигини собиқ президент Юн Сок Ёль ҳам қўллаб-қувватлаган. Ким аввалроқ меҳнат вазири бўлиб ишлаган.

У ҳам мамлакат сиёсати, суд тизими ва сайлов бошқарувини ислоҳ қилиб, жамият ишончини тиклашга ваъда бермоқда. Ким сайловолди кампаниясида солиқларни камайтириш, чекловларни юмшатиш, янги технологиялар ва ядро энергетикасини ривожлантириш орқали Жанубий Кореяни бизнес учун қулай мамлакатга айлантиришга интилишини таъкидлаган.

Президентлик сайловларида яна бир номзод –  40 ёшли Ли Жун Сок, консерватив Янги ислоҳотчилар партияси вакили ҳисобланади. У Гарвард университетида компьютер фанлари ва иқтисодиёт йўналишлари бўйича таҳсил олган. 2021 йилда “Фуқаролик кучи” партияси раиси этиб сайланган, бироқ кейинчалик порахўрлик билан боғлиқ тасдиқланмаган айбловлар туфайли лавозимидан четлаштирилган.

Ли Жун Сок ўз дастурида қуйидаги асосий ғояларни илгари сурмоқда:

Ҳокимиятни марказсизлаштириш ва ҳудудий мувозанатни тиклаш;

Бизнес учун маъмурий тўсиқларни камайтириш ва ҳалол рақобатни рағбатлантириш;

Гендер тенглиги ва оила ишлари вазирлигини танқид қилади, шунингдек, мамлакатдаги айрим феминист ташкилотларнинг фаолиятига салбий муносабат билдиради.

Ташқи сиёсатда эса у АҚШ билан стратегик ҳамкорликни мустаҳкамлаш тарафдори, Шимолий Корея билан алоқаларда эса прагматик ёндашувни қўллаб-қувватлайди.

Эслатиб ўтамиз, ўтган йили 3 декабрь куни собиқ президент Юн Сок Ёль мамлакатда ҳарбий ҳолат эълон қилиб, бу қарорни у “конституциявий тартибни ҳимоя қилиш ва шимолий кореялик коммунистик кучлар таҳдидини бартараф этиш” истаги билан асослаган эди. 

Бу қарорга мухолифатдаги Демократик партия етакчиси Ли Чже Мён кескин қарши чиққан, у партиядошларини парламент биносига йиғилишга чақирган. Кейинчалик парламент ҳарбий ҳолатни бекор қилиш учун овоз берган.

Шундан сўнг Юн Сок Ёлга нисбатан давлат тўнтариши уюштириш айблови билан полиция тергов бошлаган бўлса, Демократик партия импичмент жараёнини бошлаб юборди.

14 декабрь куни парламент импичментни қўллаб-қувватлади, 31 декабрда эса суд уни ҳибсга олиш ҳақида ордер берди. Юн 2025 йил январь ойи ўрталарида, иккинчи уринишда қўлга олинди. Январь охирида эса прокуратура собиқ президент Юн Сок Елга расмий айблов қўйди.

Жорий йил апрелда президент импичменти Конституцион суд томонидан якуний тарзда тасдиқланди ва Юн Сок Ёль расман лавозимидан четлатилди.