JSST Markaziy Osiyoda o‘zboshimcha antibiotik ichilishidan xavotir bildirdi

JSSTning Yevropa mintaqaviy byurosi antibiotiklarni iste’mol qilishning ko‘payishi va u bilan bog‘liq bo‘lgan mikroblarga qarshi kurashish muammosidan xavotirda. Qayd etilishicha,   antibiotiklarni iste’moli inson salomatligi uchun 10 ta global tahdidlardan biri sifatida ro‘yxatga olingan va har yili dunyo bo‘ylab 5 million kishining hayotiga zomin bo‘ladi. 

Tashkilot matbuot bayonotida aytilishicha, bu o‘limlarning yarim millionga yaqini Yevropa va Markaziy Osiyodan 53 davlatni o‘z ichiga olgan JSST Yevropa mintaqasiga to‘g‘ri keladi.

JSST ekspertlari shoshilinch choralar ko‘rilmasa, mikroblarga qarshi kurashish 2050 yilga kelib har yili 10 million kishining hayotiga zomin bo‘lishi mumkinligidan jiddiy xavotirda. Bu ta’sirning asosiy qismi past va o‘rta daromadli mamlakatlar hissasiga to‘g‘ri keladi, bu esa global sog‘liqni saqlash tengsizliklarini yanada kuchaytiradi. JSST/Yevropa o‘z mintaqasidagi 14 mamlakatda, ya’ni G‘arbiy Bolqon, Kavkaz va Markaziy Osiyoda (shu jumladan Turkiya) standartlashtirilgan tadqiqot o‘tkazdi. Bu aholining antibiotiklar haqidagi bilimlari, ularga bo‘lgan munosabati va mikroblarga qarshi kurashish muammosi nuqtayi nazaridan xatti-harakatlari haqida tasavvur beradi. 

“Frontiers” jurnalida chop etilgan tadqiqotda 14 mamlakatdan 8221 kishi ishtirok etdi. Ularning yarmi so‘nggi 12 oy ichida antibiotiklarni tabletka ko‘rinishida qabul qilgan. Dori-darmonlarning aksariyati (67%) shifokorlar tomonidan tavsiya etilgan yoki shifokorlarning o‘zlari tomonidan berilgan. Qo‘llash uchun ko‘rsatmalar shamollash (24%), gripp belgilari (16%), tomoq og‘rig‘i (21%) va yo‘tal (18%) bo‘lib, bu tashvishga sabab bo‘ladi, chunki bunday alomatlar ko‘pincha antibiotiklar ta’sir qilmaydigan viruslardan kelib chiqadi.

Tadqiqot natijalari antibiotiklarni retseptsiz qo‘llashning keng tarqalganligini ham ko‘rsatgan: mintaqaning 14 davlatida bu ko‘rsatkich 33 foizni, ayrim joylarda esa 40 foizdan ortiqni tashkil etgan. 

Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida, aksincha, antibiotiklardan retseptsiz foydalanish 2022 yilda atigi 8% ni tashkil etgan. Tadqiqot, shuningdek, antibiotiklar va ulardan foydalanish holatlari haqida jamoatchilikning yetarli ma’lumotga ega emasligini ko‘rsatgan – respondentlarning atigi 16 foizi to‘rtta savolga to‘g‘ri javob berdi. Bu shuni anglatadiki, odamlar ko‘pincha dori-darmonlarni o‘zlari bilmagan holda qabul qilishadi.

“Ushbu tadqiqot ta’lim va xabardorlik zarurligini aniq ko‘rsatib turibdi. Mintaqamizdagi barcha mamlakatlarda qimmatli antibiotiklardan noto‘g‘ri foydalanishning oldini olish, masalan, ularni retseptsiz sotishni taqiqlash bo‘yicha qoidalar mavjud. Ushbu qoidalarga rioya qilish ko‘p hollarda antibiotiklarni o‘zboshimchalik bilan qabul qilish muammosini hal etishi mumkin”, deydi JSST/Yevropaning yuqumli kasalliklar, atrof-muhit va salomatlik departamenti rahbari Robb Batler.

Mikroblarga qarshi kurashish, ya’ni antibiotik iste’mol qilish mikroorganizmlar odatda infeksiyalarni davolash uchun ishlatiladigan antimikrobiyal dorilarga qarshilik ko‘rsatish qobiliyatini rivojlantirganda paydo bo‘ladi. Ular tabiiy hodisa bo‘lganligi sababli, mikroblarga qarshi vositalardan noto‘g‘ri foydalanish superbuglarning paydo bo‘lishini va tarqalishini tezlashtiradi, bu esa o‘z navbatida infeksiyalarni samarali davolashga xalaqit beradi.