Yevrokomissiya Turkiyani demokratiyadan chekinishda aybladi

Yevropa Komissiyasi Turkiyaning demokratiyadan ortga qaytayotgani, Shimoliy Kiprni harbiylashtirishni davom ettirib, HAMASga tarafkashlik qilayotganidan xavotir bildirdi. Bu haqda kecha, 8 noyabr kuni Bryusselda e’lon qilingan Turkiyaning Yevropa Ittifoqiga qo‘shilishi haqidagi Yevrokomissiya hisobotida aytib o‘tildi. 

Hujjatda Turkiya Yevropa Ittifoqidan uzoqlashishni davom ettirgani va YeIga a’zo bo‘lish majburiyatini bir necha bor bildirganiga qaramay, islohotlar bilan bog‘liq salbiy tendensiyani o‘zgartirmagani aytiladi.

“Yevropa Ittifoqining demokratik standartlar, qonun ustuvorligi, sud hokimiyati mustaqilligi va asosiy huquqlarga hurmat haqidagi jiddiy xavotirlari ko‘rib chiqilmagan”, deyiladi hisobotda.

Yevrokomissiya Turkiya Yevropa sudining bir qator qarorlarini bajarishdan bosh tortgan holda sud tizimi va korrupsiyaga qarshi kurash kabi sohalarda tayyorgarlikning "ilk bosqichida" qolayotganini ma’lum qilgan.

Hisobotda aytilishicha, Turkiyada inson va asosiy huquqlar yomonlashayotgani, fuqarolik jamiyati muammolari bo‘yicha "jiddiy orqaga qaytish" davom etayotgani, siyosiy plyuralizm esa muxolifat partiyalari va siyosatchilarning ayblovlar va ko‘cha qonunlari bilan nishonga olinishi kuzatilmoqda.

Shuningdek, Yevrokomissiya Anqaraning tashqi siyosatga oid bir qancha masalalar bo‘yicha pozitsiyasi ham blok pozitsiyasiga "qarama-qarshi" qolayotganini ta’kidlagan. 

“Uning tashqi siyosat va xavfsizlik siyosati bo‘yicha Yevropa Ittifoqi bilan hamohangligi bu yil atigi 10 foizni tashkil etadi, bu 2022 yildagi 8 foizdan qo‘rqinchli o‘sishdir”, deyiladi hisobotda.

Qayd etilishicha, nomzod davlatlardan blokning boshqa davlatlarga nisbatan qo‘llagan sanksiyalariga mos harakat qilishi kutiladi, ammo Turkiya Yevropa Ittifoqining Rossiyaga qo‘ygan 11 ta cheklovchi choralarning hech birini ma’qullamagan. 

Bundan tashqari, Yevrokomissiya Turkiyaning Yaqin Sharq borasidagi pozitsiyasini ham qoralagan.

“Turkiyaning 2023 yil 7 oktyabrda Isroilga qarshi hujumlari ortidan HAMAS guruhini qo‘llab-quvvatlash ritorikasi Yevropa Ittifoqining yondashuviga mutlaqo zid”, deyiladi hujjatda.

Bundan tashqari, Turkiya Kipr Respublikasini tan olishni rad etishda davom etayotgani va O‘rta Yer dengizining sharqiy qismidagi orolda “Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining tegishli rezolyutsiyalariga zid ravishda” ikki davlat yechimi tarafdori bo‘lgani sababli, Kipr masalasida hech qanday muvaffaqiyatga erishilmagani aytilgan.

Komissiya hisobotida aytilishicha, Kiprning dengiz zonalarida turk harbiy mashg‘ulotlari, shuningdek, Kipr havo hududining buzilishi, "Kipr baliq ovlash kemalarini ta’qib qilish" davom etmoqda.

Komissiya kamdan-kam uchraydigan ijobiy eslatmalar qatorida, hisobot davrida Sharqiy O‘rta Yer dengizida Turkiya tomonidan ruxsat etilmagan burg‘ilash ishlari bo‘lmagani va Gretsiya bilan munosabatlar 2023 yil fevral oyida 50 000 dan ortiq odamning o‘limiga olib kelgan Turkiya va Suriyadagi dahshatli zilziladan keyin yaxshilangani qayd etilgan.

“2023 yil fevral oyi holatiga ko‘ra, Gretsiya havo hududining buzilishi keskin kamaydi va Gretsiya aholisi yashaydigan hududlar ustidan hech qanday parvozlar qayd etilmadi”, deyiladi hisobotda.

Ma’lumot uchun, Turkiyaning Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘lish istagi 2005 yilda a’zolik bo‘yicha muzokaralar boshlaganidan so‘ng yillar davomida muzlatib qo‘yilgan. Anqara o‘tgan yillarda Komissiyaning bunday tanqidlarini noxolis deb baholagan.