Tojikistonda aholi qishda nima bilan isinadi? Qancha xarajat ketadi?

Qish ham yaqinlashib kelmoqda. Tojikistonda qish – yilning go‘zal, ammo sovuq va og‘ir fasli: mamlakatda ko‘p yillardan buyon energiya iste’moli cheklanadi va bu shaharlarga ta’sir qilmasa ham, tuman va qishloqlarda doimo kuzatiladi. Qishloq aholisi turli energiya usullari va manbalaridan foydalanadi.

Ular Tojikistonda uylarini qanday isitadi?

Qishloq joylarda uylar an’anaviy isitish usullariga tayanadi, masalan, ko‘mir va o‘tin yoqadigan pechkalar. Bu pechlar 300 somoniy va undan yuqori, gaz plitalari esa 900 somoniydan oshadi.

Bu isitish usullari qishloq aholisi orasida odatiy holga aylandi, chunki u yerda markazlashtirilgan isitish va gaz ta’minoti keng tarqalgan emas.

Eng mashhur pechlardan biri sandal, Markaziy Osiyoda keng tarqalgan an’anaviy xalq pechkasi. Sandal – bu isitish uchun issiq ko‘mir qo‘yiladigan poldagi chuqurliklar. Ular ko‘pincha kvadrat chuqurga o‘xshaydi. Bu pechkalar, birinchi navbatda, oyoqlarni isitish uchun ishlatiladi, lekin ular ham uy bo‘ylab issiqlikni taqsimlashga yordam beradi.

Boshqa isitish usullari

So‘nggi yillarda Tojikistonda pechkalardan tashqari zamonaviyroq isitish usullari ham qo‘llanmoqda. Misol uchun, quyosh panellari, garchi muhim boshlang‘ich sarmoyani talab qilsa ham, aholi uylari uchun samarali yechim bo‘lishi mumkin.

Geotermal energiya yana bir muqobil issiqlik manbai sifatida mamlakatning ayrim hududlarida bosqichma-bosqich joriy etilmoqda. Ammo u ham aholi uchun qimmatlik qiladi.

Arzonroq isitish variantlari uchun odamlar elektr isitgichlar, havo isitgichlari va issiqlik nasoslarini ham o‘rnatadi. Ammo shuni esda tutish kerakki, Tojikistonda elektr energiyasi ko‘pincha faqat yoritish uchun ishlatiladi, chunki elektr energiyasi bilan isitish juda qimmat.

Yoqilg‘i sifatida nima ishlatiladi?

Mintaqaga va tabiiy resurslarning mavjudligiga qarab, qishloq aholisi isitish uchun turli xil yoqilg‘idan foydalanadi. Tojikistonning tog‘li hududlarida o‘tin issiqlikning asosiy manbai bo‘lib qolmoqda.

Ayniqsa, tabiiy gazsiz hududlarda ko‘mirdan ham keng foydalaniladi. So‘nggi paytlarda Tojikistonda ko‘mir qazib olish ko‘paydi va ko‘mir briketlari asta-sekin an’anaviy ko‘mir o‘rnini bosmoqda, chunki ular ekologik toza va samaraliroq.

Qishloq joylarda an’anaviy yoqilg‘i go‘ngdan tayyorlangan tappidir. Ushbu yoqilg‘i deyarli bepul mavjud va qishloq xo‘jaligi chiqindilarini isitish uchun ishlatishning ajoyib usuli hisoblanadi. Ammo sog‘lik uchun jiddiy xavfi bor.

Ayrim hududlarda g‘o‘zapoya va quritilgan yog‘ochlar ham ishlatiladi. Garchi bu yoqilg‘i tezda yonib ketsa ham, u ko‘pincha olovni yoqish uchun ishlatiladi, bu esa butun tun davomida muhim issiqlikni ta’minlaydi.

Isitishda ishlatiladigan uskunalar va yoqilg‘i narxlari

Tojikistonda qishki isitish xarajatlari bevosita tanlangan isitish usuli va yoqilg‘i turiga bog‘liq. Qish mavsumida (noyabr-mart) bir xonani isitish xarajatlarini hisoblash isitish xarajatlarini aniqlashga yordam beradi.

Pechlarning narxi modeli va turiga qarab 200 dan 1000 somoniygacha o‘zgaradi.

Muqobil sifatida foydalanish mumkin bo‘lgan quyosh panellari 5 kVt quvvatga ega tizimni o‘rnatish uchun 30 ming somoniydan ortiq turadi.

Ko‘mirning bir kilogrammi sifatiga qarab 1,6 dan 4 somoniygacha turadi. Qish uchun bitta xonani isitish uchun 2 tonnagacha ko‘mir kerak bo‘ladi, bu taxminan 5000 somoniy turadi. Bir mashina o‘tinning narxi 800 dan 1000 somoniygacha. Bir xonani isitish uchun har mavsumda kamida 4-5 mashina o‘tin kerak bo‘ladi, bu taxminan 4000 somoniy turadi.

Elektr energiyasining narxi 1 kVt soat uchun 35,36 diram.

Bir xonani isitish xarajatlari tanlangan isitish usuliga qarab o‘zgarishi mumkin, ammo qish mavsumida o‘rtacha 3 mingdan 9 ming somoniygacha.

Xavfsizlik choralari

Tojikistonda uylarni isitish vaqtida yong‘in va is gazidan zaharlanish kabi baxtsiz hodisalarning oldini olish uchun xavfsizlik choralari ayniqsa muhimdir.

Tojikiston Favqulodda vaziyatlar qo‘mitasi mo‘rilarni muntazam tozalash, faqat yuqori sifatli yoqilg‘idan foydalanish va to‘g‘ri ishlaydigan pechka o‘rnatish xavfsiz isitishning kaliti ekanini aytib keldi.