Тожикистонда аҳоли қишда нима билан исинади? Қанча харажат кетади?

Қиш ҳам яқинлашиб келмоқда. Тожикистонда қиш – йилнинг гўзал, аммо совуқ ва оғир фасли: мамлакатда кўп йиллардан буён энергия истеъмоли чекланади ва бу шаҳарларга таъсир қилмаса ҳам, туман ва қишлоқларда доимо кузатилади. Қишлоқ аҳолиси турли энергия усуллари ва манбаларидан фойдаланади.

Улар Тожикистонда уйларини қандай иситади?

Қишлоқ жойларда уйлар анъанавий иситиш усулларига таянади, масалан, кўмир ва ўтин ёқадиган печкалар. Бу печлар 300 сомоний ва ундан юқори, газ плиталари эса 900 сомонийдан ошади.

Бу иситиш усуллари қишлоқ аҳолиси орасида одатий ҳолга айланди, чунки у ерда марказлаштирилган иситиш ва газ таъминоти кенг тарқалган эмас.

Энг машҳур печлардан бири сандал, Марказий Осиёда кенг тарқалган анъанавий халқ печкаси. Сандал – бу иситиш учун иссиқ кўмир қўйиладиган полдаги чуқурликлар. Улар кўпинча квадрат чуқурга ўхшайди. Бу печкалар, биринчи навбатда, оёқларни иситиш учун ишлатилади, лекин улар ҳам уй бўйлаб иссиқликни тақсимлашга ёрдам беради.

Бошқа иситиш усуллари

Сўнгги йилларда Тожикистонда печкалардан ташқари замонавийроқ иситиш усуллари ҳам қўлланмоқда. Мисол учун, қуёш панеллари, гарчи муҳим бошланғич сармояни талаб қилса ҳам, аҳоли уйлари учун самарали ечим бўлиши мумкин.

Геотермал энергия яна бир муқобил иссиқлик манбаи сифатида мамлакатнинг айрим ҳудудларида босқичма-босқич жорий этилмоқда. Аммо у ҳам аҳоли учун қимматлик қилади.

Арзонроқ иситиш вариантлари учун одамлар электр иситгичлар, ҳаво иситгичлари ва иссиқлик насосларини ҳам ўрнатади. Аммо шуни эсда тутиш керакки, Тожикистонда электр энергияси кўпинча фақат ёритиш учун ишлатилади, чунки электр энергияси билан иситиш жуда қиммат.

Ёқилғи сифатида нима ишлатилади?

Минтақага ва табиий ресурсларнинг мавжудлигига қараб, қишлоқ аҳолиси иситиш учун турли хил ёқилғидан фойдаланади. Тожикистоннинг тоғли ҳудудларида ўтин иссиқликнинг асосий манбаи бўлиб қолмоқда.

Айниқса, табиий газсиз ҳудудларда кўмирдан ҳам кенг фойдаланилади. Сўнгги пайтларда Тожикистонда кўмир қазиб олиш кўпайди ва кўмир брикетлари аста-секин анъанавий кўмир ўрнини босмоқда, чунки улар экологик тоза ва самаралироқ.

Қишлоқ жойларда анъанавий ёқилғи гўнгдан тайёрланган таппидир. Ушбу ёқилғи деярли бепул мавжуд ва қишлоқ хўжалиги чиқиндиларини иситиш учун ишлатишнинг ажойиб усули ҳисобланади. Аммо соғлик учун жиддий хавфи бор.

Айрим ҳудудларда ғўзапоя ва қуритилган ёғочлар ҳам ишлатилади. Гарчи бу ёқилғи тезда ёниб кетса ҳам, у кўпинча оловни ёқиш учун ишлатилади, бу эса бутун тун давомида муҳим иссиқликни таъминлайди.

Иситишда ишлатиладиган ускуналар ва ёқилғи нархлари

Тожикистонда қишки иситиш харажатлари бевосита танланган иситиш усули ва ёқилғи турига боғлиқ. Қиш мавсумида (ноябрь-март) бир хонани иситиш харажатларини ҳисоблаш иситиш харажатларини аниқлашга ёрдам беради.

Печларнинг нархи модели ва турига қараб 200 дан 1000 сомонийгача ўзгаради.

Муқобил сифатида фойдаланиш мумкин бўлган қуёш панеллари 5 кВт қувватга эга тизимни ўрнатиш учун 30 минг сомонийдан ортиқ туради.

Кўмирнинг бир килограмми сифатига қараб 1,6 дан 4 сомонийгача туради. Қиш учун битта хонани иситиш учун 2 тоннагача кўмир керак бўлади, бу тахминан 5000 сомоний туради. Бир машина ўтиннинг нархи 800 дан 1000 сомонийгача. Бир хонани иситиш учун ҳар мавсумда камида 4-5 машина ўтин керак бўлади, бу тахминан 4000 сомоний туради.

Электр энергиясининг нархи 1 кВт соат учун 35,36 дирам.

Бир хонани иситиш харажатлари танланган иситиш усулига қараб ўзгариши мумкин, аммо қиш мавсумида ўртача 3 мингдан 9 минг сомонийгача.

Хавфсизлик чоралари

Тожикистонда уйларни иситиш вақтида ёнғин ва ис газидан заҳарланиш каби бахтсиз ҳодисаларнинг олдини олиш учун хавфсизлик чоралари айниқса муҳимдир.

Тожикистон Фавқулодда вазиятлар қўмитаси мўриларни мунтазам тозалаш, фақат юқори сифатли ёқилғидан фойдаланиш ва тўғри ишлайдиган печка ўрнатиш хавфсиз иситишнинг калити эканини айтиб келди.