Tojikistonda Amir Temur hayotiga oid eng qadimiy qo‘lyozma topildi

Tojikistonda buyuk sohibqiron Amir Temurning hayoti va faoliyati haqida o‘zbek tilida bitilgan eng eski qo‘lyozma aniqlandi. Bu haqda O‘zbekiston madaniy merosini saqlash, o‘rganish va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati a’zosi, Tojikiston Milliy universiteti professori, filologiya fanlari doktori, navoiyshunos olim Badriddin Maqsudov ma’lum qildi.

Maqsudovning aytishicha, kitobni Amir Temur haqida yozilgan va shu paytga qadar yetib kelgan turkiy qo‘lyozmalarning hozircha eng qadimiysi deyish mumkin. Ayni paytga qadar Amir Temur haqida bitilgan turkiy asarlarning eng qadimiysi 1713 yilga oid.

Kitobning xotimasida qo‘lyozma hijriy 1027 yil rajab oyi sanasi qayd etilgan. Bu 1618 yilning iyun-iyul oylariga to‘g‘ri keladi. Bu asarning ko‘chirilgan sanasi ekanligi va asar undan ham avval yozilgan bo‘lishi mumkinligi aytilmoqda. Unda asarning yoshi yanada “ulg‘ayadi”. Hozircha qo‘lyozma kimning qalamiga mansub ekani, kim tomonidan, qayerda ko‘chirilgani ma’lum emas.

Asar an’anaviy tarzda Yaratganga hamd-u sano va payg‘ambar Muhammad (s.a.v)ga na’t bilan boshlangan.

Qayd etilishicha, kitobning mundarijasi, voqealar rivoji, bayon uslubi hamda hozir aniq fikr aytish mushkul. Bu sahifalar bir qator taniqli mutaxassislar, manbashunos olimlarga ko‘rsatilgan. Ularning fikricha, qo‘lyozma Qo‘qonda ko‘chirilgan, Sharafiddin Ali Yazdiyning “Zafarnoma” yoxud Abdulloh Hotifiyning “Temurnoma” asari asosida yaratilgan bo‘lishi mumkin. Aniq xulosa esa qo‘lyozma to‘liq o‘rganib chiqilganidan keyin aytilishi qo‘shimcha qilinmoqda.

O‘zbekiston madaniy merosini saqlash, o‘rganish va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati boshqaruvi raisi Firdavs Abduxoliqovning aytishicha, Dushanbedan topilgan bu noyob qo‘lyozmaning nusxasini O‘zbekistonga keltirib, taniqli tarixchi va manbashunos olimlar yordamida chuqur tadqiq etish rejalashtirilgan.