Isroil va Livan sulh bo‘yicha qanday majburiyatlar oldi?

Livan va Isroil o‘rtasida kecha, 27 noyabr kuni kuchga kirgan o‘t ochishni to‘xtatish kelishuvi bo‘yicha “Hizbulloh” va Livandagi boshqa barcha qurolli guruhlar Isroilga qarshi hech qanday harakat qilmaydi, Isroil esa Livanga qarshi hech qanday hujum uyushtirmaydi.

Isroilning Livanga qarshi tajovuzini to‘xtatgan 13 banddan iborat sulh bitimining to‘liq matni quyidagicha:

1. Isroil va Livan 27 noyabr kuni soat 04:00 dan boshlab quyida batafsil bayon qilingan majburiyatlarga muvofiq sulh bitimini amalga oshiradi.
    
2. Livan hukumati “Hizbulloh” yoki Livan hududidagi boshqa qurolli guruhning Isroilga qarshi hech qanday operatsiya o‘tkazishiga ruxsat bermaydi, Isroil esa Livandagi fuqarolik, harbiy yoki hukumat inshootlariga quruqlik, dengiz yoki havo orqali hech qanday harbiy hujum uyushtirmaydi.
    
3. Isroil ham, Livan ham Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining 1701-sonli rezolyutsiyasi barqaror tinchlik va xavfsizlik uchun muhimligini tan oladi va uni to‘liq amalga oshirish uchun choralar ko‘rish majburiyatini oladi.
    
4. Bu majburiyatlar Isroil va Livan xalqaro huquq doirasida o‘zini himoya qilish uchun tabiiy huquqidan voz kechishini anglatmaydi.
    
5. Livanning rasmiy harbiy va xavfsizlik kuchlari, infratuzilmasi va qurollari Birlashgan Millatlar Tashkilotining Livandagi Muvaqqat Tinchlikparvar Kuchlariga (UNIFIL) va BMT Xavfsizlik kengashining 1701-sonli va oldingi rezolyutsiyalari bo‘yicha mas’uliyat yoki majburiyatlariga zarar yetkazmasdan Janubiy Litani hududida joylashtiriladi.
    
6. Livanda nodavlat qurolli guruhlarning qayta tiklanishi va qayta qurollanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun, 1701 va oldingi rezolyutsiyalarga muvofiq, Livanga qurol va tegishli materiallarni sotish yoki yetkazib berish Livan hukumati tomonidan tartibga solinadi va nazorat qilinadi. Bundan tashqari, Livandagi barcha qurol-aslaha va tegishli materiallar ishlab chiqarish Livan hukumati tomonidan tartibga solinadi va nazorat qilinadi.
    
7. Birlashgan Millatlar Tashkilotining 1701-sonli qarori amalga oshirilgandan va 1-bandga muvofiq sulh boshlanganidan so‘ng, Livan hukumati rasmiy Livan harbiy va xavfsizlik kuchlariga barcha zarur ruxsatlarni, 1701- va oldingi rezolyutsiyalarga muvofiq, quyidagicha harakatlanish erkinligini beradi:
   
   a) Livanga qurol va tegishli materiallarning barcha chegara punktlari orqali ruxsatsiz kirib kelishini nazorat qilish hamda Livanda qurol va tegishli materiallarni ruxsatsiz ishlab chiqarishni bostirish;
   b) Litani janubidan boshlab, barcha ruxsat etilmagan qurollar va tegishli materiallar ishlab chiqarish ob’ektlarini yo‘q qilish va kelajakda bunday ob’ektlarni yaratishga yo‘l qo‘ymaslik;
   c) Janubiy Litani hududidan boshlab barcha infratuzilma va harbiy pozitsiyalarni demontaj qilish va ushbu majburiyatlarni buzadigan barcha ruxsat etilmagan qurollarni musodara qilish.
    
8. Amerika Qo‘shma Shtatlari va Fransiya Livan Harbiy Texnik Qo‘mitasi orqali Livan Qurolli Kuchlarining 10 ming askarini eng qisqa vaqt ichida Janubiy Livanga yuborishga harakat qiladi. Qo‘shma Shtatlar va Fransiya, shuningdek, Livan Qurolli Kuchlarini joylashtirish darajasini oshirish va ularning imkoniyatlarini kuchaytirish uchun xalqaro hamjamiyat bilan hamkorlik qilib, Livan Qurolli Kuchlariga zarur yordam ko‘rsatishga intiladi.
    
9. 1-bandga muvofiq sulh boshlanganidan keyin va UNIFIL va BMT Xavfsizlik kengashining 1701-sonli va undan oldingi rezolyutsiyalarning mandati va mas’uliyatini buzmasdan, Isroil va Livan, UNIFIL bilan kelishilgan holda, Uch tomonlama mexanizmni qayta ishlab chiqadi va rivojlantiradi. Qo‘shma Shtatlar, shu jumladan Fransiya boshchiligidagi va UNIFIL doirasida qayta ishlab chiqilgan va ishlab chiqilgan mexanizm ushbu majburiyatlarning monitoringi, tekshirishi va bajarilishini osonlashtiradi.
   
   a) Isroil va Livan Mexanizm ishini osonlashtiradi va hamkorlik qiladi va uning xavfsizligini ta’minlaydi.
   b) Mexanizm Livan Qurolli Kuchlarining ruxsat etilmagan inshootlarni va yer usti va yer osti infratuzilmalarini tekshirish va demontaj qilish, ruxsat etilmagan qurollarni musodara qilish va ruxsatsiz qurolli guruhlar mavjudligini oldini olish bo‘yicha salohiyat va tayyorgarlikni kuchaytirish uchun Harbiy texnik qo‘mita bilan hamkorlik qiladi.
   c) Mexanizmning ishiga qo‘shimcha ravishda, UNIFIL o‘z mandatiga muvofiq ishlashni davom ettiradi, shu jumladan UNIFIL tomonidan tartibga soluvchi rolida qo‘llab-quvvatlanadigan sa’y-harakatlar, bu mexanizm samaradorligini oshiradi.
    
10. Isroil va Livan to‘g‘ridan to‘g‘ri BMT Xavfsizlik Kengashiga murojaat qilish huquqiga zarar yetkazmasdan, Mexanizm va UNIFIL'ga da’vo qilingan buzilishlar haqida xabar beradi. Mexanizm ushbu majburiyatlarning bajarilishini ta’minlash uchun maslahat, tergov, ma’lumot to‘plash va yordam berish uchun tegishli tartiblarni ishlab chiqadi.
     
11. 1-bandga muvofiq sulh boshlanganidan so‘ng, Livan o‘zining rasmiy harbiy va xavfsizlik kuchlarini barcha chegaralar bo‘ylab va barcha tartibga solinadigan va tartibga solinmagan quruqlik, havo va dengiz chegarasi o‘tish joylariga joylashtiradi. Bundan tashqari, Livan Qurolli Kuchlari o‘z kuchlarini barcha yo‘l va ko‘priklarga joylashtiradi, Litani hududining janubiy qismi bilan chegaradosh chiziq bo‘ylab yo‘l bloklari va nazorat punktlarini o‘rnatadi.
     
12. 1-bandga muvofiq sulh boshlanganidan so‘ng, Isroil o‘z kuchlarini Moviy chiziqdan janubga bosqichma-bosqich olib chiqadi va parallel ravishda Livan Qurolli kuchlari janubiy Litani hududida o‘z pozitsiyalarini joylashtiradi va ruxsat etilmagan ob’ektlar va infratuzilmalarni demontaj qilish va ruxsat etilmagan qurollar va tegishli materiallarni musodara qilish kabi o‘z majburiyatlarini bajarishga kirishadi. Ushbu mexanizm SAXAL va Livan Qurolli kuchlari tomonidan 60 kun ichida ushbu hududlarda bosqichma-bosqich olib chiqish va joylashtirish bo‘yicha aniq va batafsil rejani amalga oshirishni muvofiqlashtiradi.
     
13. Isroil va Livan Qo‘shma Shtatlardan BMT bilan hamkorlikda 1701-rezolyutsiyaga muvofiq Moviy chiziq bo‘ylab qolgan nizolarni hal qilish uchun Isroil va Livan o‘rtasidagi bilvosita muzokaralarda vositachilik qilishni so‘rashadi.

Matnda aytilishicha, ushbu majburiyatlar Moviy chiziqning har ikki tomonidagi tinch aholining o‘z yerlari va uylariga xavfsiz qaytishini ta’minlashga qaratilgan. Qo‘shma Shtatlar va Fransiya esa mintaqada barqarorlik va farovonlikni ta’minlash uchun Livanning iqtisodiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha xalqaro sa’y-harakatlarga rahbarlik qilishga intilishi belgilangan.

Eslatib o‘tamiz, oldinroq Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu fuqarolariga, agar “Hizbulloh” o‘zini qurollantirsa yoki chegara yaqinidagi infratuzilmasini tiklasa, Isroil Livanda jangovar harakatlarni davom ettirishiga va’da bergan edi.