“Putin sizni tushlikka paqqos tushiradi”. Harris Trampga

AQSH prezidentligiga nomzodlar – respublikachi Donald Tramp va mamlakatning amaldagi vitse-prezidenti, demokrat Kamola Harris saylovdagi ilk teledebatni o‘tkazdi. Ular 11 sentyabrga o‘tar kechasi ABC telekanalida munozara olib bordi.

Migratsiya siyosati, ishsizlikka qarshi kurash, inflyatsiya va Ukrainadagi urush AQSH prezidentligiga nomzodlar o‘rtasida qizg‘in bahs-munozaralarga sabab bo‘lgan mavzulardan faqat bir qismi bo‘lib, ishtirokchilar o‘zaro tanqidlarni chetlab o‘tmadi va doimiy ravishda bir-birini yolg‘onchilikda aybladi.

Harrisning so‘zlariga ko‘ra, Tramp uni va hozirgi davlat rahbari Jo Baydenni “Buyuk Depressiyadan keyingi eng yomon ishsizlik” bilan qoldirgan. Bundan tashqari, sobiq prezident “asrning eng yomon pandemiyasi” va “fuqarolar urushidan beri Amerika demokratiyasiga qilingan eng jiddiy hujum” uchun javobgardir. So‘nggi holatda Kamola Harris 2020 yilgi saylovlardagi g‘alabasi undan o‘g‘irlangan deb hisoblagan Tramp tarafdorlari tomonidan AQSH Kongressi binosiga bostirib kirishini nazarda tutgan.

11 sentyabrga o‘tar kechasi bo‘lib o‘tgan munozara chog‘ida Tramp o‘zining bu saylovda mag‘lub bo‘lgani haqidagi so‘zlari “sarkazm bilan” aytilganini bildirdi. Biroq to‘g‘ridan to‘g‘ri boshlovchilar tomonidan so‘ralganda, u yana 2020 yilgi saylovlardagi mag‘lubiyatini tan olishdan bosh tortdi.

Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushi mavzusi, shuningdek, Vashington uni to‘xtatish uchun qanday choralar ko‘rayotgani bahsda hal qiluvchi bo‘lmasa-da, nomzodlar tomonidan ham ko‘tarildi.

Ukrainada urush

Donald Tramp Jo Bayden Rossiya Prezidenti Vladimir Putin bilan “qanday gaplashish va Ukrainadagi urushni qanday tugatish haqida hech qanday tasavvurga ega emasligini” aytdi. 

“Hozir esa sizda millionlab o‘lganlar bor va vaziyat yomonlashmoqda”, deydi Tramp.

“Siz Jo Baydenga qarshi emassiz. Menga qarshi kurashyapsiz”, deb javob qaytardi Harris.

Muhokama chog‘ida Tramp shunday dedi: 

“Buni unutmang: u – Bayden. U Baydendan uzoqlashishga harakat qilmoqda va “Men bu janobni tanimayman”, deyapti. Lekin u – Bayden”.

Bunga javoban, Harris kulib ta’kidladi: 

“Men, albatta, Jo Bayden emasman va men, albatta, Donald Tramp emasman. Men mamlakatimizga taklif qilingan yangi avlod yetakchiligiman”.

Boshqa narsalar qatori, Tramp Harrisni go‘yoki Putinni Ukrainadagi urush boshlanishidan uch kun oldin bosqindan qaytarishga urinib, muvaffaqiyatsizlikka uchraganlikda aybladi. 

“Ular urush boshlanishidan oldin uni (Harrisni) tinchlik muzokaralariga yubordi. Uch kundan keyin u (Vladimir Putin) Ukrainaga bostirib kirdi, u urushni boshladi, chunki ular buni zaif va ahmoqlik deb aytishdi”, deydi Tramp.

Aslida Kamola Harris hech qachon Putin bilan shaxsan uchrashmagan. Ukrainada urush boshlanishidan oldin u Myunxen xavfsizlik konferensiyasida AQSH ittifoqchilari, jumladan Ukraina Prezidenti Vladimir Zelenskiy bilan muzokaralar o‘tkazdi. Putin o‘sha anjumanda ishtirok etmadi.

Donald Tramp Ukraina bo‘yicha tinchlik muzokaralarini boshlashni rag‘batlantirish AQSH manfaatlariga mos ekanini aytdi. 

“Biz millionlab odamlarni o‘ldirishni to‘xtatishimiz kerak”, deydi u.

Shu bilan birga, u Jo Baydenni Yevropa Ukrainaga AQSH bilan bir xil miqdorda yordam to‘lashini talab qilishga jur’at etmagani uchun qoraladi. Trampning so‘zlariga ko‘ra, AQSH urush vaqtida Ukrainaga 250 milliard dollar sarflagan, vaholanki, Pentagon ma’lumotlariga ko‘ra, Amerikaning Kiyevga bergan harbiy yordami hozirgacha 56 milliard dollarni tashkil etgan.

O‘z navbatida, Kamola Harris “nima uchun AQSHning Yevropa va NATOdagi ittifoqchilari amerikaliklardan hozir Tramp prezident emasligi uchun shunchalik minnatdor ekanini” tushunish muhimligini ta’kidladi.

Harris Trampning urushni 24 soat ichida to‘xtatish va u prezident bo‘lganida urush boshlanmagan bo‘lishi haqidagi davolariga javoban, u “24 soat ichida taslim bo‘lgan” bo‘lishini aytdi.

“Putin allaqachon Kiyevda o‘tirib, Polshadan boshlab Yevropaga qaragan bo‘lardi. Siz o‘zingizni diktator bilan do‘stman deb o‘ylaysiz, lekin u sizni tushlik paytida ham gazak qilmasdan paqqos tushiradi", dedi demokrat nomzod.

AQSHning iqtisodiy siyosati

Kamola Harris Qo‘shma Shtatlardagi mavjud iqtisodiy vaziyatni sharhlar ekan, u va mamlakatning amaldagi Prezidenti Jo Bayden Tramp ma’muriyati qoldirgan tartibsizlikdan keyin tartibni tiklashi kerakligini aytdi.

O‘z navbatida, Tramp prezidentlik uchun kurashdagi raqibini “marksist professor” otasidan “yaxshi tarbiya” olgan “marksist” deb atadi. Kamola Harrisning otasi Donald Xarris nafaqaga chiqishdan oldin Stenford universitetida iqtisod professori bo‘lgan.

Kamola Harrisning o‘zi, Trampning so‘zlariga ko‘ra, o‘zining harakat rejasiga ega emas. Harrisning Baydendan ko‘chirib olgan rejasi: "biz soliqlarni kamaytirishga harakat qilamiz".

O‘z navbatida, Harris sobiq prezident Donald Trampning barcha importlarga 20 foizgacha bojxona to‘lovlarini joriy etish taklifini “bir oy davomida olish uchun ishonadigan kundalik tovarlarga soliq” ekanligini aytdi.

Harrisning so‘zlariga ko‘ra, iqtisodchilar uning rejasi iqtisodiyotni o‘stirishiga ishonishadi, Trampning rejasi esa uni qisqartiradi. 

“Darhaqiqat, Goldman Sachs tahlilchilarining hisob-kitoblariga ko‘ra, Trampning iqtisodiy siyosati – ayniqsa savdo bo‘yicha – 2025 yilda AQSH iqtisodiyotining biroz qisqarishiga olib keladi. Bundan farqli o‘laroq, Harrisning iqtisodiy siyosat bo‘yicha takliflari kelasi yil mo‘’tadil iqtisodiy o‘sishga olib keladi”, deb eslaydi CNN.

AQSHga migratsiya

Migratsiya haqida gapirgan Tramp, noqonuniy muhojirlar tufayli AQSHdagi xavfsizlik vaziyatining yomonlashganiga diqqat qaratdi. U buning uchun aybni Bayden-Harris ma’muriyatiga yukladi va ular "millionlab muhojirlar va jinoyatchilarni" mamlakatga kiritganliklarini ta’kidladi.

“Bizda jinoyatning yangi shakli paydo bo‘ldi, u migrant jinoyati deb ataladi va u hech kim tasavvur qila olmaydigan miqyosda bormoqda”, dedi Tramp. 

Uning fikricha, AQSHga mustahkam chegara va mustahkam devorlar kerak. 

O‘z navbatida, Harris Trampni qurol, giyohvand moddalar va odamlar savdosi bilan shug‘ullanuvchi transmilliy jinoiy tashkilotlarni ta’qib qilish uchun chegara xizmatiga qo‘shimcha xodimlar bilan ta’minlash imkonini beradigan qonun loyihasining qabul qilinishiga to‘sqinlik qilgani uchun qoraladi. 

"Qo‘shma Shtatlarga yechim izlaydigan va muammolar bilan shug‘ullanadigan yetakchi kerak. Biroq Tramp muammolarni hal qilishdan ko‘ra, o‘z maqsadlari yo‘lida foydalanishni afzal ko‘radi", deydi Harris.

AQSHda prezidentlik saylovlari 2024 yil noyabrida bo‘lib o‘tadi.