Moskva Yevropa Kengashidan chiqishini e’lon qildi. Endi Rossiyaga o‘lim jazosi qaytadimi?

Bugun, 10 mart kuni Rossiya Tashqi ishlar vazirligi mamlakat Yevropa Kengashidan chiqishini e’lon qildi. Tegishli rasmiy bayonot TIV saytida e’lon qilindi.

TIV bayonotida aytilishicha, Moskva Yevropa Kengashi G‘arbning narsissizm (o‘ziga mahliyo bo‘lish) platformasiga aylanishida ishtirok etmoqchi emas.

“Rossiya NATO va YeI Yevropaning eng keksa tashkilotini G‘arbning ustunligi haqida fitnalari ilgari suriladigan va narsissizm platformasiga aylanishida ishtirok etmaydi. Mayli Rossiyasiz o‘zaro rohatlanishsin”, deyiladi TIV bayonotida.

Rossiyaning TASS agentligi Rossiya nega Yevropa kengashidan chiqish haqida qaror qabul qilganini tushuntirdi.

G‘arbning “narsissizm platformasi”

Yevropa Kengashi 1949 yilda tashkil etilgan mintaqadagi eng qadimgi hukumatlararo tashkilotdir. Rossiya inson huquqlari va demokratik rivojlanish sohasida hamkorlik qilishni maqsad qilgan Yevropa Kengashiga 1996 yilda a’zo bo‘lgan.

Nashr Tashqi ishlar vazirligi bayonotida 28 yil o‘tib tashkilotdan chiqish qarorining sabablari keltirildi, deydi. Diplomatik idoraning ta’kidlashicha, Rossiyaga do‘stona munosabatda bo‘lmagan YeI va NATO davlatlari Yevropa Kengashi Vazirlar Qo‘mitasida (YeKVQ) mutlaq ko‘pchilikka ega bo‘lib, buni suiiste’mol qilib, uzoq vaqt davomida Yevropa Kengashi va umumiy gumanitar va huquqiy makonni yo‘q qilish yo‘lida harakatlangan. Shu sabab Rossiya tashkilotning G‘arb davlatlari uchun platformaga aylanishida ishtirok etishdan bosh tortgan.

Jarayon vaqt talab qiladi

Tashqi ishlar vazirligining bayonoti Rossiya Yevropa Kengashidagi ishtirokini birdan to‘xtatishini anglatmaydi. Buning uchun ancha uzoq jarayon belgilanadi.

“Yevropa Kengashidan chiqish Yevropa Kengashi Nizomining 7-moddasi asosida, a’zo davlat tashabbusi bilan Yevropa Kengashi Bosh kotibini bu haqda rasman xabardor qilganda amalga oshiriladi. A’zolikning to‘xtatilishi, agar xabarnoma joriy yilning to‘qqiz oyi ichida amalga oshirilsa, joriy moliyaviy yil oxirida sodir bo‘ladi”, deydi Rossiya Federatsiya Kengashi vitse-spikeri Konstantin Kosachev.

Shunday qilib, Rossiya Federatsiyasi 2022 yil oxirigacha Yevropa Kengashi a’zosi bo‘lib qoladi.

Inson huquqlari konvensiyasi

“Yevropa Kengashidan chiqish, shuningdek, uning barcha mexanizmlaridan chiqishni ham anglatadi”, deydi Rossiya Prezidenti matbuot kotibi Dmitriy Peskov.

Bu shuni anglatadiki, Rossiya, masalan, Idoralar nizomi bilan birgalikda denonsatsiya qilinadigan Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa konvensiyasidan (YeK IHK) voz kechishi kerak.

“Ammo bu denonsatsiya kuchga kirgunga qadar YeK IHK bo‘yicha majburiyatlarni bajarishdan ozod etmaydi”, degan Federatsiya Kengashi vitse-spikeri Konstantin Kosachev.

Yevropa inson huquqlari sudi

Konvensiyaning inson huquqlari bo‘yicha boshqa ko‘plab shartnomalardan asosiy farqi shundaki, bu huquqlarni himoya qilishning haqiqatan ham samarali mexanizmi mavjud. O‘z erkinliklari qandaydir tarzda buzilgan deb hisoblagan har qanday fuqaro yoki Yevropa Kengashi mamlakatining rezidenti Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudiga (IHES) murojaat qilish imkoniyatiga ega.

“Agar Rossiya Yevropa Kengashidan chiqsa, bu ma’lum bir jarayon, u tugagandan so‘ng fuqarolarimiz IHESga murojaat qila olmaydi”, deydi Federatsiya Kengashining Konstitutsiyaviy qonunchilik va davlat qo‘mitasi rahbari Andrey Klishas.

Senator IHESga murojaat qilish o‘rniga rossiyaliklarni adolatni Rossiya sudlaridan izlashga undagan.

“Fuqarolarimiz milliy yurisdiksiya doirasida o‘z huquqlarini himoya qilish uchun, jumladan, konstitutsiyaviy sudga faolroq murojaat qilishlari kerak”, deydi Klishas.

O‘zim jazosiga moratoriy

Rossiya Federatsiyasi Jinoyat kodeksida o‘lim jazosi hayotga qarshi o‘ta og‘ir jinoyatlar uchun istisno jazo chorasi sifatida ko‘rsatilgan. Ammo 1997 yilda Rossiya Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa konvensiyasiga 6-sonli protokolni imzoladi, natijada mamlakatda o‘lim jazosini qo‘llashga moratoriy joriy etildi. Vaholanki, Rossiya bu protokolni hali ratifikatsiya qilmagan.

Shunga ko‘ra, Rossiya Federatsiyasining Yevropa Kengashidan chiqishi e’lon qilinishi bilan sudlar o‘lim jazosini qaytaradimi, degan savol tug‘iladi.

Yevropa Kengashidan chiqish to‘g‘risidagi qaror mamlakatimizda o‘lim jazosining qaytarilishiga ta’sir qilmaydi. Ushbu moratoriy cheksiz xususiyatga ega va bu bizning Yevropa Kengashida bo‘lishimiz bilan bog‘liq emas, chunki Rossiya suveren davlatdir, Rossiya Federatsiyasi Konstitutsiyaviy sudi jamoat qonunchiligi va tartibi bilan bog‘liq barcha masalalarni o‘zi belgilaydi”, deya tushuntirgan Klishas.

Badallardan iqtisod qilish

Rossiya, Yevropa Kengashining boshqa a’zolari singari, yillik to‘lovlarni to‘lashi kerak: Rossiya Federatsiyasi uchun bu taxminan 33 million yevroni tashkil qiladi. Bu yil Moskva hali pul o‘tkazishga ulgurmagani inobatga olinsa, ularni qaytarishning hojati yo‘q.

“Bu yil uchun biz o‘z to‘lov qilganimiz yo‘q va hozirgi sharoitda Yevropa Kengashining asosiy organlari ishida ishtirok etmaganimiz uchun o‘z hissamizni qo‘shishimizni tasavvur qilishim qiyin. Shuning uchun bu masala ochiq qolmoqda”, degan Rossiya Federatsiyasining Yevropa Kengashidagi doimiy vakili Ivan Soltanovskiy.

Eslatib o‘tamiz, Rossiya qo‘shinlari Ukrainaga hujum boshlagach, Yevropa Kengashi Moskvaning a’zoligini to‘xtatib qo‘ygandi.