Eron va Pokiston bir yil ichida 2 mlndan ortiq afg‘on muhojirini deportatsiya qildi

2023 yilning 15 sentyabrdan 2024 yil 30 sentyabrgacha Eron va Pokiston 2,2 million afg‘on muhojirini o‘z vataniga deportatsiya qildi. Bu haqda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Qochqinlar bo‘yicha Oliy komissarligi boshqarmasi tomonidan joriy yilning 17 noyabr kuni e’lon qilingan hujjatida keltirilgan.

Xalqaro ekspertlarga ko‘ra, qo‘shni davlatlar hukumatlari Afg‘onistondan kelgan qochqinlarga bosimni kuchaytirgan. Masalan, birgina Eron har kuni yuzlab odamlarni mamlakatdan chiqarib yuboradi. Muhojirlar, shuningdek, begona yurtda jiddiy muammolarga duch kelayotganidan shikoyat qiladi – ular politsiya tomonidan hibsga olinib, qonuniy hujjatlari bo‘lishiga qaramay, vataniga deportatsiya qilinadi.

Ta’kidlanishicha, so‘nggi paytlarda Eron va Pokiston rasmiylari ziyoratchilarga nisbatan talablarni kuchaytirgan, shu sababli vataniga haydalgan afg‘onistonliklar soni sezilarli darajada oshishi mumkin. Rasmiy Tehron joriy yil oxirigacha ikki million qochqinni Islom Respublikasidan chiqarib yuborish niyatida ekanini allaqachon tasdiqlagan.

“Qo‘shni davlatlardan afg‘on muhojirlarining ommaviy deportatsiyasi aholining zaif qatlamlari duch kelayotgan muammolarning kuchayib borayotganini ko‘rsatib, Afg‘onistondagi shusiz ham zaif bo‘lgan ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatni yanada og‘irlashtirmoqda”, deyiladi BMTning Qochqinlar bo‘yicha Oliy komissarligi matbuot bayonotida.

BMT ekspertlarining fikricha, xalqaro hamjamiyatning qo‘llab-quvvatlashi va muvofiqlashtirilgan sa’y-harakatlarigina avj olib borayotgan gumanitar inqirozning oldini olish va o‘z vataniga qaytayotgan fuqarolarning xavfsiz reintegratsiyalashuvini ta’minlashga qodir.

2024 yilning iyul oyida Pokiston va Eron bir hafta ichida 22 mingdan ortiq afg‘on qochqinini vataniga deportatsiya qilgan edi. Biroq ko‘plab muhojirlar hibsga olish va deportatsiya qilish jarayonida politsiya xodimlari tomonidan yomon munosabatda bo‘lganidan shikoyat qilgan. Uyga qaytganlar, o‘z navbatida, jiddiy qiyinchiliklar, jumladan, qashshoqlik, ishsizlik va boshpanasizlik haqida gapirgan.

“Firstpost” ma’lumotlariga ko‘ra, 2021 yilning avgustida “Tolibon” hokimiyatga kelganidan keyin 600 mingga yaqin afg‘onistonliklar Pokistonga qochib ketgan. 1979 yil dekabrdagi Sovet bosqinidan, fuqarolar urushidan va 2001 yil 11 sentyabrdan keyin 40 yil davomida yana bir necha million kishi mamlakatga qaytib kelgan.

Afg‘onistonliklar 1980 yillarning boshida Eronga avvaliga qochqin, so‘ngra iqtisodiy muhojir sifatida ko‘p miqdorda ko‘chib kela boshlagan. 2021 yilning avgustigacha Eronda ularning soni 2 milliondan past bo‘lgan. BMT hisob-kitoblariga ko‘ra, “Tolibon” hokimiyat tepasiga kelgach, Eron hududidagi afg‘on qochqinlari soni 3,5 million kishiga yetgan. So‘nggi bir yil ichida 1 milliondan ortiq odam deportatsiya qilingan.

Eslatib o‘tamiz, avvalroq Eron mamlakatning sharqiy chegaralarida xavfsizlikka tahdidlarni kamaytirish uchun Afg‘oniston va Pokiston bilan chegarada to‘siqlar qurishni boshlagandi. Eron xavfsizlik xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, mamlakatga kiradigan giyohvand moddalarning 80 foizi Pokiston va Afg‘oniston chegaralaridan kirib keladi. Mazkur devor yoqilg‘i va tovarlar kontrabandasi, noqonuniy migratsiyaning oldini olishga ham xizmat qiladi.