Учинчи томонми ёки Жээнбеков? Қирғизистондаги тўполонни ким уюштирган?

2020 йилнинг октябрь ойида Қирғизистонда бўлиб ўтган парламент сайловларидан сўнг, мамлакат пойтахтида йирик тартибсизликлар юзага келди. Оломон парламент биносига бостириб кириб, сайлов натижаларини бекор қилишни сўради. Аввалига пана-панада юрган эски сиёсатчилар ҳам сиёсий майдон юзасига чиқа бошлади. 

Бирданига икки Омурбек – Текебаев ва Бабанов 2020 йил 9 октябрь куни Қирғизистон пойтахтида бўлиб ўтган тартибсизликлар ортида собиқ президент Сооронбай Жээнбеков турганини айтди. Яна бир собиқ президент Алмазбек Атамбоевнинг адвокати Замир Жоошев ҳуқуқни муҳофаза қилиш идораларидан ушбу айбловларни текширишни талаб қилди.

Октябрь воқеалари оқибатида ҳокимият тепасига келган Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси раҳбари Қамчибек Ташиев бўлиб ўтган барча воқеаларда Бабанов ва Атамбоев айбдор, деб ҳисоблайди. Қуйида сиёсатчиларнинг ушбу баҳси қандай ривожлангани ҳақида сўз юритамиз.

“Маълум сир”

Ҳаммаси “Ата Мекен” партияси етакчиси Омурбек Текебаевнинг “Сиёсий коктейль” дастурида Шайиста Шатманова билан суҳбатда берган баёнотидан бошланди. Дастур пайтида, Текебаев ҳаммага “халқ билган, аммо айтилмаган сирни” айтиб берди.

Сиёсатчига кўра, 9 октябрь куни Ала-Тоо майдонидаги митингда қатнашганларнинг ярмидан кўпи собиқ президент Сооронбай Жээнбековнинг одамлари бўлган. Кейинчалик, Садир Жапаров тарафдорлари Омурбек Бабанов, Алмазбек Атамбоев ва “Уюшган жиноий гуруҳ” – учта бирлашган томонга қарши ҳужум қилган.

Текебаевнинг сўзларига кўра, 5 октябрь куни эрталаб Сооронбай Жээнбеков билан учрашувдан кейин кимдир унинг олдига келиб, сиёсатчини яна учрашишга таклиф қилган. Бироқ, Текебаев экс-президент билан учрашишдан бош тортган:

“Кейин Сооронбай Жээнбеков менга шахсан айтди: “Омурбек, мен сенга қўнғироқ қилдим, лекин сен келмадинг. Сенинг Бабановинг Атамбоев тарафга қочиб кетган. Мен нима қилишим керак эди? Итоаткор депутатларни йиғдим, Асилбекнинг укаси ва [депутат Торобай] Зулпукаровдан тилхат олиб, учта сессияни [парламент] йиғдим. 9 октябрь куни Атамбоев [митингга] тушганда, у ердаги одамларнинг ярмидан кўпи меники эди”, дейди Текебаев Жээнбековнинг сўзларини эслаб.

Жээнбеков Атамбоевга суиқасд уюштирганми?

Текебаевнинг баёнотига биринчи бўлиб Атамбоевнинг адвокати Замир Жоошев муносабат билдирди. Адвокат Президент маъмуриятининг собиқ раҳбари Фарид Ниёзов 9 октябрь куни бўлиб ўтган оммавий тартибсизликларни уюштиришда асоссиз гумон қилинаётганини ёзди.

У яна “Ата Мекен” партияси раҳбарининг Атамбоевнинг машинаси ўққа тутилган митинг иштирокчиларининг ярмидан кўпи Жээнбеков томонидан юборилгани ҳақидаги баёнотига ишора қилди.

“Ушбу ҳолат тартибсизликлар ва Атамбоевнинг ҳаётига суиқасд Жээнбеков томонидан уюштирилган, деган гумонларни келтириб чиқаради. Бинобарин, жиноят иши бўйича Омурбек Текебаевни ҳам, Сооронбай Жээнбековни ҳам гувоҳ сифатида сўроқ қилиш керак бўлади”, дейди адвокат.

Жоошевнинг қўшимча қилишича, Жээнбековни сўроқ қилиш учун Бош прокурор аввал уни  собиқ президент мақомидан маҳрум қилиши керак.

Учинчи томон

Кейинчалик, Жоошев ўзининг Facebook’даги саҳифасида “Республика” партияси асосчиси Омурбек Бабанов билан ”Kaktus.media”га берган интервьюсининг бир қисмини эълон қилди.

Видеода Бабанов 9 октябрдаги тўқнашувлар ортида “учинчи томон” турганини ҳам таъкидлаган. Сиёсатчининг айтишича, у 13 октябрь куни Садир Жапаров ва Қамчибек Ташиев билан уларнинг штаб-квартирасида учрашган. Унинг сўзларига кўра, учрашувда унинг шериги ва ҳозирги Ташқи ишлар вазири Руслан Казакбаев ҳам иштирок этган.

“Улар бизни кўргач, дарҳол: “Болалар, булар биз эмас, булар – провокаторлар”, дедилар. Биз уларнинг кимлигини аниқлай бошладик. Миямга бир фикр келди – улар тўқнашувдан манфаатдор эмас, биз эса, бунга қизиқмаймиз, чунки қон тўкилиши ва одамлар ўлиши мумкин эди”, дейди Бабанов.

“Республика” партияси асосчиси айнан ўша куни кечқурун у ўз ташаббуси билан партиядошлари Мирлан Жээнчороев ва Казакбаев ҳузурида Сооронбай Жээнбеков билан учрашганини айтди:

“Сўнгра, Сооронбай Жээнбеков: “Уларнинг провакаторларини менинг халқим қўллаб-қувватлади. Яхшиси, мен билан гаплашишинг керак эди”, деди. Шунинг учун, бу вазиятда ҳали ҳам учинчи томон бор”.

Унинг сўзларига кўра, агар Қамчибек Ташиев холис тергов ўтказса ва ташқи кузатув камералари ёрдамида оломон қаердан келганига назар ташласа, тартибсизликлар ким билан боғлиқлигини англаш мумкин бўлади.

Замир Жоошев Бабановнинг интервьюсига изоҳ бериб, расмийлар барибир очилган жиноят иши бўйича объектив тергов ўтказишига шубҳа билдирди.

Унинг фикрича, агар Текебаев ва Бабановнинг сўзлари рост бўлса, унда тартибсизликлар провокацияси ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари – Ички ишлар вазирлиги, Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси ва Бош прокуратура расмийлари ёрдамида уюштирилган. Жоошевнинг фикрига кўра, уларда Жээнбековнинг кадрлари ҳанузгача ишлайди.

“Баъзилар, ҳатто октябрь воқеаларидан кейин ҳам мартаба поғонасига кўтарилди. Шу сабабларга кўра, бугун, 9 октябрдаги тартибсизликлар бўйича жиноий иш доирасида Фарид Ниёзов ва Канат Сагимбаевлар ташкилотчилар сифатида айбланмоқда. Аслида улар тинч митинг иштирокчилари томонида эдилар”, деб ёзган Жоошев.

“Бабанов ёлғон гапирмоқда”

Қамчибек Ташиевнинг реакцияси ҳам узоқ куттирмади. Унинг сўзларига кўра, Бабанов жамоатчиликни чалғитмоқда, чунки улар 9 октябрдаги тартибсизликлар ортидан учрашув ўтказмаган ва тартибсизликларда ўзларининг айбсизлиги ҳақида баҳона қилмаган.

“Руслан Казакбаев 2020 йил 9 октябргача Бабанов билан учрашганимиз ҳақида ёлғон гапиришга йўл қўймайди ва мен Бабанов ёлғон гапираётганини яна бир бор тасдиқлайман. У майдонга Атамбоев ва бошқалар билан биргаликда ҳокимиятни халқдан тортиб олиш учун келган” дейди Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси раҳбари.

Шунингдек, у хавфсизлик кучлари 9 октябрдаги митингдаги провокаторларни топиб, жазолашига ваъда берди.

“Жээнбековни ҳимоя қилманг”

Шундан сўнг, Атамбоевнинг ҳимоячиси Жоошев Ташиевнинг Бабанов ва Атамбоев Ала-Тоо майдонига ҳокимиятни халқдан олиш учун келгани ҳақидаги сўзларига изоҳ берди:

“Шундай қилиб, 9 октябрь куни ҳокимият халқ қўлида эмас эди, у Сооронбай Жээнбеков ва унинг жамоасида қолди. Эҳтимол, сиз бошқа бир нарсани айтаётгандирсиз. Муҳим эмас. Асосийси, сиз Миллий хавфсизлик агентлигининг раҳбари сифатида ҳеч кимни жиноятда очиқ ва расмий равишда айблай олмайсиз”.

У Ташиевнинг сўзлари нотўғри бўлганлигининг учта сабабини айтиб ўтди. Жоошевнинг фикрича, биринчи сабаб – Ички ишлар вазирлигининг Тергов департаменти 9 октябрь воқеалари бўйича терговни ҳали якунламаган ва у тугамагунча майдонга ким ва айнан нима мақсадда келганини аниқлаб бўлмайди.

Иккинчидан, Ташиевнинг адвокати Бабанов ва Атамбоевни тартибсизликлар уюштиришда суднинг якуний қарорисиз айблаган.

“Учинчидан, Қирғизистон фуқаролари ўз соғлиги ва ҳаётини хавф остига қўйиб, 5-6 октябрь кунлари Ала-Тоо майдонига Сооронбай Жээнбеков Ҳукумати ва унинг жамоасига қарши келди. Сиз эса, Миллий Хавфсизлик Давлат Қўмитаси раҳбари стулида ўтириб, Сооронбай Жээнбековни ҳимоя қилдингиз”, деб ёзади у.

У Ташиевдан Ички ишлар вазирлиги ва Миллий хавфсизлик давлат қўмитасининг қочқин раҳбарлари – Қашқар Жунушалиев ва Орозбек Опумбаевларни жавобгарликка тортиш бўйича хавфсизлик кучларининг фаолияти тўғрисида жамоатчиликни яхшироқ хабардор қилишни сўради.