Асад режими остидаги Сурия қамоқхоналаридан озод қилинганлар ҳақида нималар маълум? (видео)

north_east

Асад режимини ағдарган исёнчилар етакчиси ким?

Суриянинг “Оқ дубулғалилар” деб номланувчи фуқаролик мудофааси гуруҳи мамлакатдаги машҳур Сайдная қамоқхонасида сақланиб келган ва омон қолган одамларнинг яширин ерости камераларида сақланаётгани ҳақидаги хабарларни текшираётганини маълум қилди. Бу ҳақда BBC хабар берди.

Х саҳифасида ёзган ҳолда, гуруҳ қамоқхонага бешта ихтисослаштирилган шошилинч ёрдам гуруҳи юборилганини билдирган, уларга қамоқхона тартиби билан таниш бўлган йўриқнома ёрдам бермоқда.

Сайдная исёнчилар мамлакат устидан назорат ўрнатган пайтда озод қилинган қамоқхоналардан биридир.

Дамашқ вилояти маъмурлари маҳбусларни озод қилиш ҳаракатлари давом этаётгани, уларнинг баъзилари қамоқхона камераларида шамоллатиш йўқлигидан деярли бўғилиб ўлгани ҳақида хабар берган.

Дамашқ қишлоқ губернаторлиги ижтимоий тармоқлар орқали Башар Асад режимидаги собиқ аскарлар ва қамоқхона ишчиларига мурожаат қилиб, исёнчи кучларни ерости электрон эшикларни очиш учун кодлар билан таъминлашни сўраган.

Негаки кузатув камераларида кўриниб турган 100 мингдан ортиқ маҳбусларни озод қилиш учун эшикларни очиш имконсиз бўлган.

Интернетда ва ахборот агентликлари, жумладан “Aljazeera” орқали қамоқхонанинг пастки қисмларига киришга уринишлар ҳақида видео тарқалди.

Унда эркакнинг пастки деворни йиқитиш учун деворнинг устунидан фойдаланган ҳолда ичкарига киришга муваффақ бўлгани тасвирланган. Бошқа кадрларда маҳбуслар, жумладан, кичкина бола ҳам онаси билан бирга озод этилгани акс этган. У Туркияда жойлашган Сайдная қамоқхонасида ҳибсга олинганлар ва бедарак йўқолганлар уюшмаси томонидан эълон қилинган аёлларнинг озод этилгани акс этган видеода кўрсатилган.

“Асад даври тугади. Қўрқманг”, дея айтилган видеода.

AFP томонидан тасдиқланган видеода сурияликларнинг Асад режими остида минглаб мухолифат тарафдорлари қийноққа солингани ва қатл этилгани айтилаётган Седная шаҳридан озод этилганлар орасида қариндошлари бор-йўқлигини билиш учун шошилаётгани акс этган. Исёнчи кучлар Сурия бўйлаб тарқалиб, ҳукумат қамоқхоналаридаги маҳбусларни озод қилишда давом этмоқда.

Маҳбуслар уларни Саддам Ҳусайн армияси озод қилган деб ўйламоқда, баъзилари Башар Асаднинг отаси Ҳофиз Асаднинг 2000 йилда ўлганидан ҳам хабари йўқ.

Йиллар давомида Дамашқнинг Сайдная қамоқхонасида сақланган ва қаттиқ қийноқларга учраган аксар маҳбуслар хотирасини йўқотган, ҳатто исмини ҳам эслай олмайди. Кўплари мобил телефон нималигини билмайди ҳам. Абдулваҳҳоб Даддуш исмли йигит эса Асад режимининг қамоқхонасидан ақли ва хотирасидан айрилган ҳолда чиққан. У 13 йил олдин Ҳама шаҳридаги тиббиёт мактабига имтиҳон топшириш учун 20 ёшида уйдан чиқиб кетган ва шундан бери қайтиб келмаган. Айни пайтда 33 ёшда. Онаси қайғудан уни ўлди, деб ҳисоблаб келган. Абдулваҳҳоб онасининг ёлғиз фарзанди бўлган.

Маълумотларга кўра, Суриядаги урушнинг дастлабки 5 йилида, Башар Асад қамоқхоналарда махфийлик режимида 5000 дан 13 минггача маҳбусни қатл этган.

2011 йилда бошланган фуқаролар уруши давомида ҳукумат кучлари юз минглаб одамларни қамоқхона лагерларида ушлаб турган, бу ерда қийноқлар одатий ҳол бўлган.

7 декабрь куни “Ҳаят Таҳрир аш-Шом” гуруҳи шаҳарни эгаллаши билан Ҳомс ҳарбий қамоқхонасидан 3500 дан ортиқ маҳбусни озод этганини маълум қилди.

Сайдная қамоқхонасида ҳибсга олинганлар ва бедарак йўқолганлар уюшмасининг 2022 йилги ҳисоботида қамоқхона фуқаролар уруши бошланганидан кейин ўлим лагерига айлангани қайд этилган.

Ҳисоб-китобларга кўра, 2011-2018 йиллар орасида 30 мингдан ортиқ маҳбус қийноқлар, тиббий ёрдам йўқлиги ёки очлик оқибатида қатл этилган ёки ҳалок бўлган. Озодликка чиқарилган бир неча маҳбусларнинг ҳисобларига асосланиб ёзилишича, 2018 йилдан 2021 йилгача камида яна 500 маҳбус қатл этилган. 

2017 йилда Халқаро Амнистия ташкилоти Асад ҳукуматининг энг юқори даражаларида қатл қилишга рухсат берилганини даъво қилган ҳисоботида Сайднаяни “одам сўйиш жойи” деб таърифлаган.

Асад ҳукумати ўша пайтда Амнистиянинг даъволарини “асоссиз” ва “ҳақиқатдан маҳрум” дея рад этиб, Суриядаги барча қатлларнинг қонуний тартибда амалга оширилишини таъкидлаганди.