Олимлар астероидларнинг Ердаги баҳосини аниқлади

АҚШнинг AstroForge стартапи томонидан молиялаштирилган тадқиқотда астероидлардан қандай металларни қазиб олиш мумкинлиги ва уларнинг ҳақиқий қиймати аниқланди. Тадқиқот натижалари “UniverseToday” порталида эълон қилинди.

Астероидлар чексиз бойликларга эга деган ғоя кенг тарқалган. Масалан, астероид камари ичида жойлашган Психея астероиди 10 квинтиллион доллар қийматга эга деб баҳоланади.

Мазкур тадқиқот астероидлардаги металларни икки асосий турга бўлади – Ерга олиб келишга арзийдиган ва арзимайдиган металларга. Фақатгина платина гуруҳига мансуб металларни (ПГМ) Ерга олиб келишга арзийдиган деб ҳисоблаш мумкин. Бу металлар юқори нархи, нисбатан кам захиралари ва замонавий технологиялар учун юқори фойдалилиги билан машҳур. Масалан, улар каталитик конверторларда ишлатилади. Шунинг учун бу металлар ўғрилар орасида машҳур. Айниқса, “металл бўлаклари” деб аталувчи тузилмалар алоҳида эътиборни тортади. Улар ер рудасига қараганда анча юқори концентрациядаги платинавий металларга эга бўлиши мумкин. Бундай тузилмалар ҳали яқиндан ўрганилмаган Л турдаги камёб астероидларда учрайди.

Иккинчи категория эса космосда қурилиш учун ишлатиладиган темир, алюминий ва магний каби металлардан иборат. Бу металлар Ерга олиб келиш иқтисодий жиҳатдан фойдасиз бўлиши мумкин, чунки улар Ерда нисбатан арзон. Аммо улар космосда катта иншоотлар, масалан, космик станциялар ёки қуёш энергияси тўпламлари қуришда фойдали бўлиши мумкин. Бироқ бу космик ресурслар учун талабнинг йўқлиги туфайли уларнинг қийматини аниқлаш қийин. Ерда ишлаб чиқарилган материаллар нархи (масалан, Ерга келтириладиган темирнинг нархи килограммига 10 000 доллар ва оддий материал килограммига 100 доллар) билан рақобатлашиш осон эмас.

Бу нархлар родий каби платина гуруҳидаги металлнинг (ПГМ) Ерда бир килограмм учун 500 000 долларга тенг нархига яқин ҳам эмас. Аммо агар материал космосда ишлатилса, астероидлардан темир қазиб олишни иқтисодий жиҳатдан самарали қилиш имконияти бор. Хўш, бу ҳисоб-китоблар қазиб олиш мумкин бўлган астероидларнинг ҳақиқий қиймати ҳақида нима дейди?

Энг муҳими сўнгги тадқиқотлар шуни кўрсатадики, “тоза металлдан” иборат деб тахмин қилинган астероидлар, масалан, Психея, эҳтимол, тўлиқ тўқима маҳсули. Бу алоҳида катта қийматга эга астероидларнинг мавжудлиги эҳтимолини пасайтирса ҳам, тадқиқотнинг яна бир муҳим томони шундан иборатки, дастлаб металл таркиби нисбатан кам деб ҳисобланган астероидларда ҳам иқтисодий жиҳатдан самарали қазиб олинадиган миқдорда металл мавжуд.

Тадқиқот шуни исботлайдики, космик ресурслар, айниқса платинавий металлар, келажак иқтисодиёти ва космосни ўзлаштиришнинг муҳим қисми бўлиши мумкин.

AstroForge компанияси 2025 йил январь ойида янги миссиясини бошлашга тайёргарлик кўрмоқда. Бу миссия яқин атрофдаги астероидларнинг таркибини ўрганади ва металлар қазиб олиш истиқболлари ҳамда унинг иқтисодий самарадорлигини баҳолашга ёрдам беради.