Нега Россия АҚШнинг теракт ҳақидаги огоҳлантиришларига эътибор бермади?

Жорий йилнинг 22 март куни Москва яқинидаги "Крокус Сити Ҳолл"да теракт уюштирилди. Аммо ушбу воқеа бир қанча саволларни келтириб чиқарди. Масалан, нима учун "Крокус Сити Ҳолл"да одамларни ҳимоя қила оладиган хавфсизлик кучлари йўқ эди? Қандай қилиб кичик бир гуруҳ жангчилари Москва ва минтақа чегарасидаги "Крокус Сити Ҳолл"да қирғин уюштириб, 143 кишини ўлдириб, ҳужум жойидан тўсиқсиз қочиб қутулишга муваффақ бўлди? Бундай вазиятда разведка хизматлари қандай ҳаракат қилиши керак эди? Нима учун аҳоли жон бошига тўғри келадиган хавфсизлик кучлари сони дунёдаги энг юқори кўрсаткичлардан бири бўлган Россиянинг пойтахт минтақасида ўз вақтида тинч аҳолини ҳимоя қила оладиган қуролга эга одамлар йўқ эди? Нега Россия расмийлари АҚШнинг Москвада яқинлашиб келаётган теракт ҳақидаги огоҳлантиришларига эътибор бермади? Шу каби саволларга жавоб излаб BBC журналисти мақола эълон қилди.

Қуролли ҳужум ҳақида хабар берилганда махсус кучлар қандай ҳаракат қилишлари керак?

Бундай вазиятларда махсус кучларнинг ҳаракатлари кўрсатмаларда аниқ кўрсатилган. Бу ҳақда КГБ-ФХХ махсус кучларининг ўта хавфли жиноятчиларни қўлга олиш ва гаровга олинганларни озод қилишга ихтисослашган истеъфодаги зобити BBC'га аноним тарзда интервью берди.

“Ҳозир ҳеч қандай узоқ муддатли тасдиқлар йўқ. Бошқарув панелига отишма ва гаровга олинганлар ҳақида маълумот келиб тушиши биланоқ буйруқ берилади, биринчи жанговар гуруҳ – у ҳар доим базада тўлиқ жанговар шай ҳолатда зудлик билан майдонга ўтади, бошқа жанговар гуруҳлар огоҳлантирилади. Биринчи гуруҳ командири вазиятга қараб ҳаракат қилади, агар керак бўлса, қўшимча кучлар киритилади, тезкор штаб тузилади ва у кейинги қарорларни қабул қилади. Биринчи навбатчи гуруҳнинг вазифаси имкон қадар тезроқ етиб боришдир. Вертолётдами, машинадами фарқи йўқ. Агар жуда имкон топилмаса, эшакда бўлса ҳам боришлари керак”, дейди собиқ разведкачи.

Россия гвардиясининг махсус тезкор отряди "Крокус"га қачон етиб келди?

Полиция ва разведка хизматларининг тезкор маълумотларини тез-тез чоп этиб турувчи Mash Telegram-канали Россия гвардиясининг махсус тезкор отряди аскарлари бинога соат 21:32 да биринчи бўлиб кириб келгани ҳақида хабар берди. Кўриниб турибдики, “Крокус”га кириш дарҳол келгандан сўнг содир бўлмаган, чунки жангчилар вазиятни тушунишлари, ўз йўналишларини олишлари, атрофни ўрганишлари, бинони ўраб олишлари ва мумкин бўлган қочиш йўлларини тўсиб қўйишлари керак эди.

ТАСС мухбирининг воқеа жойидан хабар беришича, Россия гвардияси махсус бўлинмаси ходимлари соат 21:06 да етиб келган. Бу маълумот нотўғри бўлиши мумкин – баъзи видеоларда махсус сигналларга эга бўлган автомобилларнинг биринчи контурлари соат 20:30 да пайдо бўлади. Аммо қоронғида бу машиналарнинг идоравий мансублигини аниқлаш мумкин эмасди.

Россия гвардияси қўшинларининг Москвадаги Бош бошқармаси базаси қўшни Строгино туманида, "Крокус Сити Ҳолл"дан уч километр узоқликда жойлашган. Албатта, жума оқшомлари Москвада кенг тарқалган тирбандликлар мавжуд, бу вақтда Москва ҳалқа йўли кўпинча тўхтаб қолади. Строгинодан “Крокус”га бориш учун Москва ҳалқа йўлига кириш шарт эмас, йўл Мякинино бўйлаб кўприк орқали ўтади. Жанговар бўлинма 3 км масофани пиёда, ҳатто тўлиқ жиҳозлар билан ҳам 15 дақиқада босиб ўтишга қодир.

2002 йилда чечен ҳужумчилари Дубровкадаги Театр марказини эгаллаб олишганда, ОМОН ва Россия гвардиясининг махсус тезкор отряди ходимлари воқеа жойига тахминан 55 дақиқада етиб келишган.

Оддий полиция қаерда эди?

Яна яқинроқ – қўшни “Крокус Экспо” биноси яқинида Красногорск тумани полиция бўлими мавжуд эди.

“Бу катта бўлим. Уларнинг ўз паспорт идораси, ўз қурол хонаси бор. Ходимларнинг сони ҳам кўп. Агар бу гуруҳ полиция ходимлари ўлим хавфи остида қолган одамларга ёрдамга келганларида, уларни албатта қутқариб қолишган бўларди”, дейди манба BBC'га.

Россия Ички ишлар вазирлиги расмий вакили Ирина Волкнинг таъкидлашича, полиция ходимлари отишма ҳақида Красногорскдаги Ички ишлар вазирлигининг навбатчилик бўлимига хабар берилганидан беш дақиқа ўтиб воқеа жойига етиб келган.

У навбатчилик бўлимига қўнғироқ қачон келиб тушганига аниқлик киритмаган, бироқ полициянинг отишма содир бўлган жойга тезда етиб келгани ҳақидаги иддаолар кўплаб гувоҳлар ёки видеоёзувлар томонидан тасдиқланмаган. Акс ҳолда, ҳужумчилар тинчгина қочиб қутула олмас эди.

"Улар ҳатто қўриқчи ҳам эмас"

"Крокус Сити Ҳолл" “Крокус Профи” хусусий хавфсизлик компанияси томонидан қўриқланарди. Бинонинг кириш қисмида ҳам, ичкарисида ҳам жойлашган қўриқчиларда ҳарбий қурол бўлмаган.

Қўриқчиларнинг баъзилари яширинишга муваффақ бўлишган, бошқалари дарҳол отиб ташланган.

“Террорчиларнинг ўзлари кираверишнинг чап томонидан кириб келган. Биласизми, улар секин юришди. Улар хавфсизлик йўқлигини билишган бўлса керак”, дейди гувоҳлардан бири.

Федерал хавфсизлик хизмати нима дейди?

Март ойида Қўшма Штатлар Москвада теракт режалаштирилаётгани ҳақида Россия расмийлари билан маълумот алмашган.

“Ой бошида АҚШ ҳукумати Москвада оммавий йиғилишлар, жумладан, концертларни нишонга олиши мумкин бўлган террорчилик ҳужуми ҳақида маълумот олди, бу эса Давлат департаментини Россиядаги америкаликларга оммавий огоҳлантириш билан сабаб бўлиши мумкин”, дейди Оқ уй Миллий хавфсизлик кенгаши матбуот хизмати раҳбари Эдриенн Уотсон.

АҚШ разведкаси Москвани Россия Федерациясидаги терактлар ИШИД томонидан тайёрланаётгани ҳақида огоҳлантирган. Бунга жавобан Федерал хавфсизлик хизмати директори Александр Бортников Вашингтон томонидан терактга тайёргарлик кўрилгани ҳақидаги маълумотлар умумий хусусиятга эга эканини айтган. Аммо Россия раҳбари Владимир Путиннинг бунга муносабати аниқ эди.

“Ғарбнинг қатор расмий тузилмаларининг Россияда терактлар содир этилиши мумкинлиги ҳақидаги провокацион баёнотларини эслатиб ўтаман. Буларнинг барчаси очиқдан очиқ шантаж ва жамиятимизни қўрқитиш ва беқарорлаштириш ниятига ўхшайди”, деган эди Путин.