29 ёшгача бўлган ёшларнинг ўлими асосий сабаби очиқланди

2018 йил декабрь ойида Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти томонидан эълон қилинган 2018 йилги йўл ҳаракати хавфсизлиги бўйича Жаҳон ҳисоботига кўра, ҳар йили 1,35 миллионга яқин одам йўл-транспорт ҳодисалари оқибатида ҳалок бўлади. Бундай бахтсиз ҳодисалар 5 ёшдан 29 ёшгача бўлган ёшлар ўлимининг асосий сабабидир. Йўл-транспорт ҳодисаларининг ярми пиёдалар, мотоцикл ва велосипедчилар орасида содир бўлади. 

Ҳисоботда, шунингдек, жорий тенденциялар 2020 йилга бориб йўл-транспорт ҳодисалари ўлимини 50 фоизга қисқартиришни мақсад қилган 3.6-Барқарор ривожланиш мақсадига эришиш йўлидаги муваффақиятга салбий таъсир кўрсатаётганини таъкидлайди. 

Йўлларда ўлим ҳолатларининг ярми заиф йўл фойдаланувчилари орасида содир бўлади. Пиёдалар, велосипедчилар ва моторли икки ғилдиракли ҳайдовчилар ва уларнинг йўловчилари биргаликда "йўл ҳаракатининг заиф фойдаланувчилари" деб номланади. Йўл ҳаракатининг заиф иштирокчилари орасида йўл-транспорт ҳодисаси ўлимининг нисбати юқори даромадли мамлакатларга қараганда паст даромадли мамлакатларда юқори. 

Бутунжаҳон йўл ҳаракати қурбонларини хотирлаш куни

Бутун дунёда, айниқса, ривожланаётган мамлакатларда йўл-транспорт ҳодисаларида ҳалок бўлган ёки жароҳатланганлар сони ортиб бораётганидан хавотир билдирган Бош Ассамблея ноябрь ойининг учинчи якшанбасини йўл-транспорт ҳодисалари қурбонлари учун Бутунжаҳон Хотира куни деб белгилаш таклифини олқишлаган резолюцияни қабул қилди.. 

Бутунжаҳон йўл-транспорт ҳодисалари қурбонларини хотирлаш куни деб эълон қилингандан сўнг (60/5 резолюция) дунёнинг кўплаб мамлакатлари кун дастури доирасида турли тадбирларни ташкил қила бошладилар. 

Хотира куни йўл-транспорт қурбонлари сонини камайтиришга қаратилган глобал саъй-ҳаракатлар контекстида муҳим воситага айланди. Бу йўл-транспорт ҳодисалари билан боғлиқ руҳий азоб-уқубатлар ва иқтисодий йўқотишлар даражасига эътиборни қаратиш ва йўл-транспорт қурбонларининг азоб-уқубатларини, шунингдек, ёрдам ва қутқарув хизматларининг ишини тўғри баҳолаш имконини беради. 

Бу кун ҳақида хабар тарқатиш ва умумий мақсадларни алмашиш ва йўл-транспорт ҳодисаларида ҳалок бўлганлар ва жароҳатланганларни хотирлаш орқали мамлакатларни боғлаш учун махсус веб-сайт мавжуд. 

2020 йил сентябрь ойида БМТ Бош Ассамблеяси 2021-2030 йилларда йўл ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш бўйича Ҳаракатлар ўн йиллигини эълон қилиш, 2030 йилгача йўлларда ўлим ва жароҳатларнинг камида 50 фоизини олдини олиш мақсадида A/RES/74/299 “Дунё миқёсида йўл ҳаракати хавфсизлигини яхшилаш” резолюциясини қабул қилди. ЖССТ ва БМТнинг Минтақавий комиссиялари БМТнинг Йўл ҳаракати хавфсизлиги бўйича ҳамкорлигидаги бошқа шериклар билан ҳамкорликда ўн йиллик ҳаракатлар режасини ишлаб чиқди. 

Бундан ташқари, жаҳон йўлларида болалар жароҳати ва ўлими муаммосига эътиборни қаратиш ва йўл ҳаракати хавфсизлигини яхшилаш мақсадида БМТ глобал йўл ҳаракати хавфсизлиги ҳафталигини ўтказмоқда. 

Ушбу кун муносабати билан ўтказилаётган тадбирлар ташкилотчилари ўз олдига қуйидаги мақсадларни қўйган: 

•    йўлларда ҳалок бўлган ёки оғир жароҳат олган барча одамларнинг хотирасига ҳурмат бажо келтириш;

•    фавқулодда хизматларнинг муҳим ишини тан олиш;

•    йўл-транспорт ҳодисалари (ЙТҲ)да ўлим ва жароҳатлар бўйича самарасиз ҳуқуқий чораларга эътибор қаратиш;

•    ЙТҲ қурбонлари ва жабрланганларнинг оилаларини яхшироқ қўллаб-қувватлаш тарафдори бўлиш;

•    ЙТҲлар оқибатида ўлим ва жароҳатлар кўпайишининг олдини олиш ва пировардида тўхтатиш бўйича далилларга асосланган чора-тадбирларни қабул қилишга кўмаклашиш. 

“2022 йилда биз адолат масалаларига эътибор қаратамиз. Йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилиш, йўл-транспорт ҳодисаси содир бўлганидан сўнг жиноят содир этилган ёки йўқлигини аниқлаш учун ҳар томонлама чуқур текширув ўтказиш, йўл-транспорт ҳодисаларининг такроран олдини олиш, зарур ҳолларда жавобгарликка тортиш, фуқаролик зарарини қоплаш кабилар адлия тизимининг бир қисмидир. Бундай тизим ишлаётган бўлса, кимнингдир қонунни бузиши ёки бепарволиги оқибатида жароҳат олган ёки оила аъзолари ҳалок бўлган йўл ҳаракати қурбонларига товон пули олиш имконини беради. Адлия тизими ҳам олдини олишнинг асосий омили бўлиб, келгусида бундай фожиалар такрорланмаслиги учун авариялардан сабоқ олинади”, деб ёзади БМТ.