Украина бўйича музокаралардаги янги шахслар ким ва Яқин Шарқ уларни қандай боғлайди?
Олам
−
15 Февраль 3521
Украина музокараларининг янги асосий юзлари пайдо бўлди. Улар – Стив Уиткофф ҳамда Кирилл Дмитриев. Бу ҳақда “Медуза” маълумот берди.
Стив Уиткофф АҚШ Президенти Дональд Трамп билан 40 йилдан ортиқ вақтдан бери дўст бўлиб, бу дўстлик уларнинг кўчмас мулк сармоядори бўлган давридан бошланган. 2024 йил декабрь ойида Уиткофф янги туғилган набирасига ҳатто Трамп шарафига Дон исмини берган.
Трампнинг иккинчи муддати давом этар экан, Уиткофф бирдан дунёнинг энг муҳим дипломатларидан бирига айланди. Трампнинг Яқин Шарқ бўйича махсус вакили сифатида у 2025 йил январида Ғазо секторида Исроил ва ҲАМАС ўртасида ўт очишни тўхтатиш бўйича келишув имзоланишида муҳим роль ўйнади. Ва кейин Трамп унга қарийб уч йилдан бери давом этаётган Россия-Украина урушини тугатиш учун Россия билан алоқа ўрнатишни буюрди.
11 февраль куни Уиткофф Россия қамоқхонасида сақланаётган гиёҳванд моддалар контрабандаси билан шуғулланган америкалик мактаб ўқитувчиси Марк Фогелни олиб кетиш учун шахсий самолётда Москвага учиб кетди. Унинг эвазига АҚШ BTC-e криптовалюта биржаси асосчиси, пул ювишни тан олган Александр Винникни озод қилди.
Қисқа ташрифи давомида Уиткофф Россия расмийларининг баъзи вакиллари билан мулоқот қилишга муваффақ бўлди. Қайтгандан сўнг журналистлар томонидан сўроқ қилинганида, у шундай деди:
“Россиядан келган бир жаноб бор, унинг исми Кирилл, унинг бунга тўғридан-тўғри алоқаси бор. У икки томон ўртасида кўприк ўрнатган жуда муҳим воситачи эди”, деган у.
Тахминларга кўра , биз Россия тўғридан-тўғри инвестиция фонди (РФПИ) бош директори Кирилл Дмитриев ҳақида бормоқда. У Стэнфорд ва Гарвард университетларини тамомлаган, ёшлигида McKinsey ва Goldman Sachs’да ишлаган, 2007 йилдан 2011 йилгача Украинанинг тахминан миллиард долларлик капиталга эга Icon Private Equity инвестиция фондини бошқарган — бу асосан Украинанинг собиқ президенти Леонид Кучманинг куёви Виктор Пинчукнинг пули эди. Пинчук Кирилл Дмитриевни ВЭБ давлат корпорацияси раҳбари Владимир Дмитриевга тавсия қилган (улар қариндош эмас). 2011 йилда икки Дмитриев ўша пайтдаги президент Дмитрий Медведев ва бош вазир Владимир Путинни суверен инвестиция фондини яратишга кўндирган ва Кирилл Дмитриев унинг раҳбари бўлди.
РФПИ сармоя киритган энг машҳур лойиҳа COVID-19'га қарши “Спутник V” вакцинаси эди.
Дмитриев Путиннинг оиласига яқин. Унинг рафиқаси Наталья Попова Президентнинг кенжа қизи Катерина Тихонованинг синфдоши ва дўсти бўлиб, 2012 йилдан бери у “Иннопрактика” жамғармасида унинг ўринбосари. Дмитриевнинг ўзи Тихонованинг ўша пайтдаги эри Кирилл Шамалов билан бир неча йил давомида “Сибур” директорлар кенгашида ўтирди.
Дмитриев Яқин Шарқда кенг алоқаларга эга. РФПИнинг энг йирик ҳамкорлари қаторига Қатар, Саудия Арабистони ва БААнинг суверен жамғармалари киради. Давлат ва ҳукумат раҳбарлари ва уларнинг қариндошлари ушбу фондларнинг кенгашлари ва директорлар кенгашларида ўтиради – уларнинг барчаси Дмитриевнинг доимий суҳбатдошлари.
2017 йилда, Дональд Трампнинг биринчи инаугурациясидан сал олдин, Дмитриев Сейшел оролларида БААнинг айрим расмийлари ва бир гуруҳ америкалик ишбилармонлар, жумладан, Бласкватер хусусий ҳарбий компанияси асосчиси ва Трамп тез орада таълим вазири этиб тайинлаган Бетси Девоснинг укаси Эрик Принс билан учрашди. Кейинчалик, Россиянинг АҚШ сайловларига аралашувини текширган махсус прокурор Роберт Мюллер бу Россия ҳукумати ва Трамп маъмурияти ўртасида норасмий алоқаларни ўрнатишга қаратилган қатор учрашувлардан бири деб гумон қилди.
Трампнинг биринчи инаугурациясидан кейин Дмитриев Давос иқтисодий форумида Америка президенти маслаҳатчиси Энтони Скарамуччи билан учрашади.
Тўлиқ миқёсли Россия-Украина уруши бошланганидан бери Яқин Шарқ давлатлари мунтазам равишда жамоат ва нодавлат тинчлик ташаббуслари билан чиқди. Саудия Арабистони Украина томонида жанг қилган ва Россия томонидан асирга олинган хорижликларни озод қилишда воситачилик қилди. 2023 йилда у ерда Россия ва Украина ўртасида тинч йўл билан келишув бўйича халқаро конференция бўлиб ўтди, аммо Россия унда иштирок этмади. 2023 йилнинг декабрь ойида Путин БАА ва Саудия Арабистонига сафар қилди.
2024 йилда Қатар Россия ва Украина ўртасида шахсий масала бўйича воситачилик қилишга уринди: Украина энергетика инфратузилмаси дахлсизлиги эвазига Россия нефть инфратузилмаси дахлсизлиги. Битим амалга ошмади.
2024 йилнинг август ойида Кирилл Дмитриев Марк Фогелни Александр Винникга алмаштириш бўйича музокараларда иштирок этди. Шунингдек, Саудия Арабистони валиаҳд шаҳзодаси, Бош вазир ва амалдаги ҳукмдори Муҳаммад бин Салмон ҳам иштирок этди.
Стив Уиткофф, шунингдек, Яқин Шарқда, биринчи навбатда суверен бойлик фондлари билан ҳам кенг алоқаларга эга. Мисол учун, 2013 йилдан 2023 йилгача у Амирлик фонди билан Манҳэттендаги Park Lane меҳмонхонасига эгалик қилган, кейин уни Қатар фондига сотган. 2018 йилда, Трампнинг биринчи муддати давомида Қатар томонидан ёлланган лоббичилар Қатар расмийлари ва “Трампга таъсир ўтказа оладиган” 250 киши, жумладан, Уиткофф (ўшанда ҳали дипломат эмас, шунчаки бизнесмен) ўртасида учрашувлар ташкил қилган. 2024 йилда Уиткофф Қатар иқтисодий форумида иштирок этди.
2025 йил 12 февралда Владимир Путин ва Владимир Зеленский ўртасидаги телефон суҳбатларидан сўнг Трамп журналистларга Россия Президенти билан, эҳтимол Саудия Арабистонида учрашиш ниятида эканини айтди.
Дмитриевнинг таниши уни музокарачи деб аташ нотўғри эканлигини таъкидлайди, унинг роли фақат алоқа ўрнатишга ёрдам беради. Трамп биринчи президентлик муддатидан бери Жаред Кушнер (АҚШ Президентининг куёви ва унинг Яқин Шарқ бўйича собиқ маслаҳатчиси) билан алоқаларни сақлаб келмоқда. Дмитриевнинг танишига кўра, Уиткофф айнан Кушнер орқали Дмитриев билан алоқа ўрнатган, сўнгра у орқали Фогелни Винникка алмаштиришни ҳам, Трамп ва Путин ўртасидаги телефон суҳбатини ҳам уюштирган “бошқа одамлар” билан алоқа ўрнатган.
