Туркияда сув остидан 12 минг йиллик қоятош тасвирлари топилди

Туркиянинг Адияман вилоятида жойлашган Отатурк тўғони сувлари остидан 12 минг йиллик қоятош расмлари топилди. Бу ҳақда “Arkeonews” журнали хабар берди.

Ушбу тасвирлар кеч палеолит ёки илк неолит даврига оид деб тахмин қилинмоқда. Уларни саккиз йил аввал маҳаллий балиқчилар илк бор кўрган. Ўша пайтда қурғоқчилик сабаб сув сатҳи кескин тушиб кетган ва қадимий тош юзаси очилган. Жорий йилда сув сатҳи яна кўтарилгач, Адияман музейи ходимлари ёдгорлик ҳолатини ўрганиш учун сувости тадқиқотини ўтказган.

Музей директори Меҳмет Алканнинг сўзларига кўра, сув остида кўриш имконияти жуда чекланган бўлган, бироқ жамоа махсус камера ёрдамида айрим бўлакларнинг йирик планли тасвирларини олишга муваффақ бўлган.

“Юза ҳозирда мидия чиғаноқлари билан қопланган, шу сабабли аниқ тасвир олиш қийин. Яқин ойларда жойни тозалаб, батафсил ҳужжатлаштирамиз ва кейинроқ музей учун нусхасини яратамиз”, дейди у.

Таҳлиллар шуни кўрсатдики, баъзи тасвирлар палеолит даврининг охири ёки неолитнинг бошланишига тегишли бўлиши мумкин. Тахминан саккиз метр узунликдаги ва етмиш сантиметр баландликдаги узун панелда инсонлар ва ҳайвонлар иштирокидаги динамик ов саҳнаси акс этган.

Аниқланган фигуралар орасида тоғ эчкилари, отлар, бўрилар, тулкилар ва лайлаклар мавжуд бўлиб, улар ўзига хос услубда ишланган. Археологларнинг фикрича, бу композиция ёзув пайдо бўлишидан олдинги рамзий ифода усулларидан бири сифатида ов манзарасини ёки жамоавий ҳикояни ифодалаши мумкин.

Отатурк тўғони XX аср охирида қурилган бўлиб, бу ҳудуд илгари очиқ осмон остидаги қадимий ибодатхоналар ва ғорлар билан бой бўлган тарихий манзара таркибига кирган. Шунга ўхшаш қоятош ўймаларига Батман, Шонлиурфа ва Мардин вилоятларида ҳам дуч келинади, бу эса Юқори Месопотамиядаги маданий узвийликни кўрсатади.

Отатурк тўғони – Туркиядаги энг йирик сувомборлардан бири бўлиб, сўнгги ўн йилликларда юзлаб археологик ёдгорликларни сув остида қолдирган. Шу сабабли, мутахассислар топилмани рақамли тарзда қайд этиш муҳимлигини таъкидламоқда: 3D-сканер ва фотограмметрия технологиялари ёрдамида бу тасвирларни виртуал тарзда қайта тиклаб, келажакдаги тадқиқотлар учун сақлаб қолиш мумкин.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Туркияда археологлар Исо Масиҳ тасвири туширилган 1300 йиллик нонни топганди. Қадимги Иренополис шаҳри жойлашган Топрактепе археологик ёдгорлигида олиб борилган қазишма ишлари давомида мутахассислар милодий VII-VIII асрларга оид ва табиий равишда куйдирилган ҳолда сақланиб қолган бешта думалоқ нон топган. Уларнинг аксариятида Мальта хочи тасвирланган, бирида Исонинг сурати ва юнон тилида: “Муборак Исога миннатдорлик билан” ёзуви бор.