Ташқи кўриниш муҳимми ёки таълим сифати? “Юксалиш” ҳижобни чекловчи қарорга муносабат билдирди

Аввалроқ, нодавлат умумий ўрта таълим ташкилотларида ўқувчиларнинг ташқи кўринишига доир қатор чекловлар жорий қилишни назарда тутувчи қарор лойиҳаси ишлаб чиқилгани ҳақида хабар берган эдик. Лойиҳада таълим олувчиларнинг кийимига турли дин ва конфессиялар ҳамда турли субмаданиятларга мансубликни акс эттирувчи элементларни (ҳижоб, кипа, кашая, хоч ва бошқалар) қўшишга ҳамда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимларига хос бўлган ҳарбий ва идоравий формали кийим-бош кийиб юришга йўл қўймаслик назарда тутилганди.

“Юксалиш” умуммиллий ҳаракати мазкур қарор лойиҳасига ўз муносабатини билдирди. Ташкилот ўқувчининг ташқи кўриниши муҳимми ёки таълим сифати деган масалани ўртага ташлаган.

“Биринчидан, таклиф этилаётган асосий ўзгартиришлар нодавлат таълим муассасалари томонидан лицензия олиш тартиби билан боғлиқ. Хусусан, таълим олувчилар нодавлат умумий ўрта таълим ташкилоти педагогик кенгашининг қарори билан тасдиқланган намунадаги формани кийиши, турли дин ва конфессиялар ҳамда турли субмаданиятларга мансубликни акс эттирувчи элементларни (ҳижоб, кипа, кашая, хоч ва бошқалар) ҳамда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимларига хос бўлган ҳарбий ва идоравий формали кийим-бош кийиб юришга йўл қўймаслик, ўғил бола таълим олувчиларнинг ташкилотга танасининг очиқ қисмига татуировка туширган ёки пирсинг қилган, соқол қўйган, сочи 2-3 сантиметрдан узун бўлган ва ёрқин рангларга бўялган ҳолда келишларига, қиз бола таълим олувчиларнинг ташкилотга танасининг очиқ қисмига татуировка туширган ёки пирсинг қилган, сочини ёрқин рангларга бўяган, юзини кўзга ташланадиган даражада макияж қилган, қулоғига биттадан ортиқ сирға таққан, бармоқларига узук таққан, қўл тирноқларини бўяган ва узун қилиб ўстирган ҳолда келишларига йўл қўймаслик таклиф этилмоқда.

Таълим сифатига, энг аввало, педагог кадрларнинг ва хизмат кўрсатувчи персоналнинг малакаси, ўқув дастурининг самарадорлиги, зарур ресурслар ва керакли моддий-техник база билан таъминланганлиги каби омиллар таъсир кўрсатади. Ушбу жараёнларга ўқувчининг ташқи кўриниши қандай таъсир ўтказиши мумкин? Лойиҳа ташаббускорларида мактаб ўқувчисининг “имижига” қўйилаётган талабларни тасдиқловчи ўтказилган тадқиқот натижалари ёки бошқа фактлар мавжудми?

Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқ, фарзандларни вояга етгунларига қадар боқиш ва тарбиялашга ота-оналар мажбурдирлар, таълим муассасалари эмас. 

Шу билан бирга, Ўзбекистон Республикаси Президентининг Парламентга мурожаатномасида ҳам лицензия ва рухсатномалар бериш асосларини тубдан қайта кўриб чиқиб, уларнинг сонини камида 2 баробар қисқартириш керакли таъкидланган эди. Шунингдек, давлатимиз раҳбари томонидан 17 февраль куни ўтказилган йиғилишда ҳам тадбиркорлик фаолиятида лицензиялаш ва рухсатномалар бериш тартибини тубдан такомиллаштириш бўйича устувор вазифалар белгилаб берилган эди. Хусусан, инсон соғлигига ва жамиятга зиён етказмайдиган фаолият турлари лицензиялашдан чиқариб ташланиши лозимлиги алоҳида таъкидланган эди. Масалан, ўқув марказларидаги ўқитиш жараёни фуқароларнинг ҳаёти ва соғлигига зиён етказмаса-да, лицензияланади.

Иккинчидан, нодавлат таълим муассасалари ўқувчиларининг ташқи кўринишига қатъий талаблар қўйилиши болаларнинг танлаш ва ўзини ифода этиш эркинлигини чеклашга олиб келади. Улар ўзлари истаганича кийиниш ҳуқуқига эгадирлар, албатта, умумий қабул қилинган ахлоқий меъёрлар доирасида. Масалан, кийим жуда тор ёки кенг бўлмаслиги керак, деган талаб. Ушбу мезон субъективдир. Қизларнинг юбкалари ёки ўғил болалар шимларининг узунлиги, маҳкамланган тугмалар сони, пойабзал пошнасининг баландлиги ... Ўқувчига илм ўргатиш, уни мавзуга қизиқтириш ўрнига ўқитувчилар чизғич билан юриб, этак ва шимларнинг узунлигини ўлчайдиларми? Болаларни танлаш имкониятидан ва ўзини ифода этиш имкониятидан маҳрум этиш орқали уларнинг руҳиятига зарар этказиб қўйиш ва умуман таълим тизимига нисбатан нафрат уйғотиш мумкин. Талабанинг ташқи кўринишини ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солиш қанчалик тўғри? 

Бундан ташқари, ҳужжатнинг ўзида бир қатор номувофиқликлар мавжуд. Масалан, 2018/2019 ўқув йилидан бошлаб ўқувчиларнинг давлат умумий ўрта таълим муассасасига мактаб формасида келишлари ихтиёрий, 2024/2025 ўқув йилидан бошлаб эса мажбурий эканлиги қайд этилган. Нима сабабдан 2020 йил 22 феврал куни эълон қилинган лойиҳада аллақачон якунланган 2018/2019 ўқув йилини кўрсатилмоқда?

Умид қиламизки, ҳужжат ташаббускорлари қонунчиликка киритилиши таклиф этилаётган ушбу ўзгаришлар юзасидан асослантирилган сабаблар тақдим эта оладилар”, дейилади “Юксалиш” муносабатида.

Қарор лойиҳасига кўра, директорнинг маънавий-ахлоқий ишлар бўйича ўринбосари педагог ходимлар ва таълим олувчилар томонидан ташкилот ички тартиб-қоидалари ва кийиниш маданиятига риоя этилишини назорат қилиши қўрсатиб ўтилганди.