Россиянинг биринчи рақамли душмани АҚШ эмас, биз уни таниймиз

Энди россияликлар кўпроқ АҚШ эмас, Германияни душман давлат сифатида кўрмоқда. Халқаро миқёсда ишончли деб тан олинган Россиядаги нодавлат ташкилот Левада институти ўрганишлари натижасига кўра, россиялик оддий одамлар ҳозирда Германияни Россияга нисбатан душманлик кайфиятидаги давлат деб ҳисобламоқда. Респондентларнинг 55 фоизи Германияни Россияга энг нохуш муносабатда бўлаётган давлат деб атаган.

Россияликларнинг Германия ҳақидаги фикри олдин бошқача эди деб бўлмайди, аммо сўнгги беш йилда бу кўрсаткич кескин тарзда 40 фоизга ўсган.

Буюк Британия Россияга нисбатан душман давлатлар рўйхатида иккинчи ўринни эгаллаган (49 %), ундан кейин Украина (43%) қайд этилган.

Бунга қарама-қарши равишда, сўнгги йигирма йил давомида юқори поғонада турган АҚШ энди фақат 40 % респондент томонидан душман деб аталган, бу эса ўтган йилги 76 фоизлик кўрсаткичга нисбатан кескин камайишдир. Левада институти бу ўзгаришни АҚШ Президенти Дональд Трампнинг Москвага нисбатан эҳтиёткорона сиёсати билан боғламоқда.

Германия эса Россия раҳбарияти томонидан тобора кўпроқ танқидга учрамоқда, айниқса у Украинага қурол етказиб бераётгани боис. Бу танқидлар Германиянинг янги канцлери Фридрих Мерц ўз лавозимига киришганидан сўнг янада кескин тус олди.

Шунингдек, Европа Иттифоқида Россия газининг энг йирик харидорларидан бири бўлган Германия Украинага ҳарбий ёрдам бераётгани учун Москвада танқид остида қолмоқда.

Германия ҳам Россияни дўст деб билмайди...

Германияликларнинг кўпчилиги, айниқса сиёсий доира вакиллари, йирик ОАВ ва таҳлилчилар бу сўровномани бутунлай эътиборсиз қолдирмоқда. Ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари эса ҳатто бундан фахрланиб, шундай демоқда:

“Германия ўз таъсирини ўтказмоқда!”

Бир қанча халқаро таҳлилчилар сўровноманинг бундай натижаси хавотирли сигнал бўлиши кераклигини таъкидламоқда. Негалигини тушуниш учун эса кенгроқ контекстга назар ташлаш зарур. Гап шундаки, ҳозирда сиёсий позицияларда кесишаётган мазкур икки давлат ўтмишдаги жаҳон урушларининг иккаласида ҳам “бош-қош” бўлган.

Таъкидлаш жоизки, ҳар икки жаҳон урушида Россия ва Германия қарама-қарши томонларда эди. Иккинчи жаҳон урушидан сўнг, Германия иккига бўлиниб кетиб, кейинчалик бирлашиб иқтисодий кучли, замонавий мамлакатга айланди.

Аммо хориж нашрларига кўра, бу давлатда ҳамон Россияга нисбатан “гина” мавжуд бўлиб, мазкур мамлакатга нисбатан ультиматумдан бошқа ҳаракатлар “ён босиш” деб қораланади. Ҳаттоки, Россия билан нормал мулоқот ўрнатмоқчи бўлганлар очиқча қораланган ёки таҳқирланган ҳолатлар ҳам бўлган.

Масалан, Президент Франк-Вальтер Штайнмайер Россиянинг Германияга табиий газ олиб келувчи “Nord Stream 2” (Северный поток – 2) газ қувури лойиҳасини қўллаб-қувватлагани учун узр сўрашга мажбур бўлганди. У 2022 йилда телевидениега берган интервьюсида хато қилганини тушуниб етганини айтган.

Бундан ташқари, НАТОнинг кенгайиши Россия хавфсизлигини сўроқ остида қолдиришини айтган собиқ журналист Габриеле Кроне-Шмальц катта танқидларга учраган. У эргашган “Russlandversteher” (Россияни тушуниш) ғояси ҳозир қарийб “душман”га тенглаштирилмоқда.

Германияда шундай сиёсий қарашга эга шахслар борки, уларнинг фикрича, Россия ва Германия ўзаро душман. Масалан, Ташқи ишлар вазири Йохан Вадефуль Россияни очиқдан-очиқ бутун Европа учун хавф деб атайди.

Хорижий ОАВга кўра, Германияда сиёсатчилар, генерал ва маҳаллий мутахассислар томонидан қуролланиш тарғибот кампанияси юритилмоқда. Ҳаттоки, Эгон Флаг каби машҳур тарихчи профессорлар “германиялик ота-оналар ўз фарзандларини урушда қурбон қилишга тайёр бўлиши керак”лигини ёзмоқда. Гўёки, жаҳон урушларидан ҳеч қандай сабоқ олинмаган.

Телешоу ва ҳужжатли фильмлар “урушга чидамлилик” (Kriegstüchtigkeit) зарурлигини тарғиб қилмоқда.

Россияликлар учун кимлар дўст?

Дўстона давлатлар рўйхатида Беларусь 80% овоз билан биринчи ўринни эгаллаган, ундан кейин 66 % билан Хитой, 36% билан Қозоғистон, 32% билан Ҳиндистон ва 30% билан Шимолий Корея келган.

Ўзбекистон эса 8% билан “дўстлар рўйхати”нинг 14 қаторидан жой олган.

Ушбу натижалар Кремлнинг Россия Украинага тўлиқ миқёсда босқинни бошлаганидан буён дунёни “дўст” ва “душман” давлатларга ажратиш сиёсатини акс эттиради.

Сўровнома 22-28 май кунлари, 18 ёшдан катта 1613 нафар иштирокчи орасида ўтказилган, деб хабар бермоқда Левада маркази.

Бундан ташқари, сўровномада иштирок этган россияликларнинг айрим давлатларга муносабати ҳам ўрганилган. Энг яхши муносабат Ҳиндистонга бўлиб, 76% ижобий фикр билдирилган. Кейинги ўринда эса 68% кўрсаткич билан Бразилия турибди. Япония ва АҚШга нисбатан муносабат эса мўътадил ижобий деб баҳоланган. Респондентларнинг 3/4 қисми Украинага, ҳар ўнтадан олтитаси эса Европа Иттифоқига нисбатан ёмон муносабатда экани қайд этилган.