Путин Тожикистон ва Туркманистонга боряпти. Режалар катта

Россия Президенти Владимир Путин икки кунлик ташрифини бошлайди. Бугун, 28 июнь куни у Тожикистонга келади,  эртага, 29 июнь куни эса Туркманистонга жўнаб кетади. Россия раҳбари учун бу хорижий сафари жорий йилда иккинчиси бўлади. 

Путин Душанбега келганидан сўнг Тожикистон Президенти Имомали Раҳмон билан учрашиши кутилмоқда. Суҳбатнинг бошланиши оммавий ахборот воситалари учун очиқ бўлади. Кейинчалик, етакчилар норасмий шароитда, галстуксиз ўтказиладиган ишчи тушлик давомида мулоқотни давом эттиради. 

Тахминларга кўра, Президентлар муҳокама қиладиган мавзулар талайгина, шу боис у тушликдан кейин ҳам давом этади. Россия давлати раҳбарининг ёрдамчиси Юрий Ушаковнинг журналистларга айтишича, Путин ва Раҳмон ўртасидаги мулоқот кечгача давом этиши мумкин. 

Чегараларни муҳофаза қилиш ва ҳамкорликни ривожлантириш

Музокаралар кун тартибида ҳам икки томонлама, ҳам халқаро мавзулар бор. Хусусан, савдо-иқтисодий, ҳарбий-техникавий, маданий-гуманитар, миграция ва бошқа соҳалардаги ҳамкорликни муҳокама қилиш режалаштирилган. 

Учрашувда Афғонистондаги вазиятга алоҳида эътибор қаратилиши кўзда тутилган. Ташрифга илова қилинган материалларда қайд этилганидек, ушбу мамлакатдаги мураккаб вазиятни инобатга олган ҳолда, раҳбарлар “Тожикистон чегара хавфсизлигини таъминлаш бўйича қўшма чора-тадбирлар”, Афғонистон ҳудудидан радикаллар оқимининг олдини олиш, шунингдек, мудофаа қурилиши бўйича долзарб масалаларни муҳокама қиладилар.  

Президентлар минтақавий кун тартибидаги бошқа долзарб масалалар юзасидан ҳам фикр алмашиши кутилмоқда. Москва ва Душанбе БМТ, МДҲ, Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти (ОДКБ) ва Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти (ШҲТ) каби халқаро бирлашмаларда яқиндан ҳамкорлик қилади. 

Бундан ташқари, Ушаков хабар қилганидек, Путин ва Раҳмон бу йил Россия ва Тожикистон дипломатик муносабатлар ўрнатилганининг 30 йиллигини нишонлашини ҳисобга олган ҳолда стратегик шериклик ва иттифоқчиликни янада ривожлантириш бўйича йўриқномаларни муҳокама қилади. 

Энг юқори даражада

Душанбедаги музокаралар етакчиларнинг жорий йилдаги иккинчи юзма-юз учрашуви бўлади. Аввалгиси 16 май куни КХШТнинг Москвадаги юбилей саммити арафасида бўлиб ўтди. Кейин Путин ва Раҳмон икки томонлама мавзуларни ҳамда минтақадаги, жумладан, хавфсизлик соҳасидаги вазиятни ҳам муҳокама қилди. 

Путин сўнгги уч йил ичида илк бор Тожикистонга тўғридан-тўғри келмоқда. Охирги бор у бу давлатга 2019 йилда ташриф буюрган, ўшанда у ерда Осиёда ҳамкорлик ва ишонч чоралари бўйича кенгаш саммити бўлиб ўтган эди. 

Стратегик ҳамкорлик

Россия Тожикистоннинг етакчи савдо-иқтисодий ҳамкорларидан бири бўлиб, республика ташқи савдосининг 21,3 фоизини ташкил этади. Икки давлат ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми ўсиб бормоқда: ўтган йили қарийб 45 фоизга ошиб, 1,2 миллиард долларни ташкил этган бўлса, жорий йилнинг январь-март ойларида яна 27 фоизга ошди. 

Тожикистонда Россия иштирокидаги 300 дан ортиқ корхона фаолият юритмоқда. Россиянинг ушбу мамлакат иқтисодиётига тўпланган инвестицияларининг умумий ҳажми 1,6 миллиард долларни ёки барча хорижий инвестицияларнинг 16 фоизини ташкил қилади. 

Москва ва Душанбе гуманитар алоқаларни кенгайтириш, таълим, фан ва маданият муассасалари ўртасидаги бевосита алоқаларни кенгайтириш,  юқори малакали кадрлар тайёрлаш учун шарт-шароит яратишга алоҳида эътибор қаратмоқда. Россия университетларида 22 мингдан ортиқ тожикистонлик талабалар ва аспирантлар таҳсил олади. Келгуси ўқув йилида республика фуқаролари учун бепул таълим олиш квотаси 750 ўринни ташкил этади, бу МДҲ давлатлари орасида энг юқори кўрсаткичлардан биридир. Тожикистонда Россиянинг етакчи олий ўқув юртларининг филиаллари очилди, таълим рус тилида олиб бориладиган мактаблар қурилмоқда. 

Москва ва Душанбе ҳарбий соҳада, жумладан, ҳарбий-техник ёрдам кўрсатиш борасида ҳам алоқаларни ривожлантирмоқда. Тожикистон Қуролли Кучларини модернизация қилиш бўйича 2042 йилгача ҳисобланган икки томонлама дастур амалга оширилмоқда, қўшма машғулотлар мунтазам ўтказилмоқда, шахсий таркиб тайёрланмоқда. 

29 июндаги режалар

Путин эртага, 29 июнь куни эрталабгача Душанбеда қолади, шундан сўнг Ашхободга учади. У ерда давлат раҳбари Озарбайжон, Эрон, Қозоғистон ва Туркманистон раҳбарлари иштирокида бўлиб ўтадиган Каспий саммитида нутқ сўзлайди. Ушбу тадбир олдидан Россия раҳбари Туркманистон Арезиденти Сердар Бердимуҳамедов ва парламент юқори палатаси спикери Гурбангули Бердимуҳамедов билан учрашади, “бешлик” форматидаги учрашувдан сўнг эса Озарбайжон ва Эрон раҳбарлари Илҳом Алиев ва Иброҳим Раиси билан алоҳида гаплашади.