Озарбайжон Тоғли Қорабоғнинг арман аҳолисини геноцидга тайёрламоқда – Пашинян

Озарбайжон Тоғли Қорабоғнинг арман аҳолисини геноцидга тайёрламоқда. Бу ҳақда бугун, 10 ноябрь куни Арманистон Бош вазири Никол Пашинян республика ҳукумати йиғилишида маълум қилди. 

Унинг сўзларига кўра, Озарбайжон ҳукумати ҳалигача Тоғли Қорабоғ вакиллари билан халқаро платформаларда мулоқот бошлаш учун ҳеч қандай қадам ташламаган, улар ўз мажбуриятларини бажармаган. 

“Баку ўзини конструктив томон сифатида кўрсатишга уринмоқда ва Тоғли Қорабоғ арманлари Озарбайжон фуқаролари эканлигини, уларнинг ҳуқуқлари ва хавфсизлиги кафолатланганлигини эълон қилмоқда. Озарбайжон 44 кунлик уруш натижасида кўчирилган Ҳадрут ва Тоғли Қорабоғнинг бошқа аҳоли пунктлари минглаб аҳолисининг ўз уйларига қайтиши учун қандай шароит яратганини эслаб, бу гапнинг қанчалик тўғри эканлигини тасаввур қилиш мумкин”, дейди Пашинян. 

Россия, Арманистон ва Озарбайжон раҳбарларининг 2020 йил 9 ноябрдаги уч томонлама баёнотининг 7-бандига зид равишда Озарбайжон томонининг ҳаракатлари ва баёнотлари, унга кўра, Тоғли Қорабоғ ҳудудига мажбурий кўчирилганлар ва қочқинлар қайтарилади. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Қочқинлар бўйича Олий Комиссарлиги бошқармаси назорати остидаги ва унга туташ ҳудудлар Президент Илҳом Алиев нафақат таҳдид солаётганини, балки Тоғли Қорабоғ арманларини геноцид қилишга тайёрлаётганини яққол кўрсатмоқда, деб ҳисоблайди Арманистон Бош вазири.

Қорабоғ уруши

1990-йиллар бошида минтақа қуролли можаро билан қамраб олинганди: Арманистон Озарбайжонга қарши агрессив ҳарбий ҳаракатларини бошлади, бу билан Озарбайжон ҳудудларини босиб олишга оид азалий режаларини амалга оширишга киришди.  Мазкур режанинг марказий қисми Қорабоғни Озарбайжондан бир томонлама ажратиб олиш ва уни Арманистон таркибига қўшиб олиш бўлган. Натижада Арманистон мазкур минтақани, жумладан, Хўжали ва Озарбайжоннинг бошқа еттита туманини ишғол этди. Ушбу агрессиянинг оқибати сифатида уруш 30 минг инсоннинг бошига етди. Бир миллионга яқин озарбайжонликлар қочоққа ва мажбурий кўчманчига айланди, минглаб одамлар дом-дараксиз йўқолди.

Озарбайжон ва Арманистон 2020 йил айнан Қорабоғ ҳудуди масаласида ўзаро ҳисоб-китоб қилиб олди. Иккинчи Қорабоғ уруши ёки “Ватан муҳорабаси” номи билан тарихга кирган ҳарбий тўқнашувлар 2020 йилнинг 27 сентябрь куни бошланиб, 44 кун давом этди. 2020 йилнинг 9 ноябридан 10 ноябрга ўтар кечаси “Тоғли Қорабоғда ўт очишни тўхтатиш ҳақида”ги баёнот имзоланди. Уруш якунларига кўра, Туркия қўлловидаги Озарбайжон ғалаба қилди. Россиянинг ёрдамига умид қилган Арманистон эса мағлубиятга юз тутди. 

Ҳарбий салоҳияти бўйича дунёда 11-ўринда турувчи Туркия Қорабоғ урушида фаол тарзда Озарбайжонни ҳам руҳий, ҳам сиёсий, ҳам ҳарбий жиҳатдан қўллади. Аслида, Туркия Биринчи Қорабоғ урушидан бери Озарбайжонни қўллаб келади. 2010 йилда икки давлат ҳарбий ҳамкорлик борасида стратегик шерикликка эришгач, ушбу қўллов амалий кўриниш касб эта бошлади. Шундан сўнг, Туркия Озарбайжон Қуролли Кучлари учун зобитлар тайёрлаб, ушбу давлатга қурол экспорт қилиш бўйича Россия ва Исроилдан сўнг учинчи ўринга чиқди. Айниқса, ўтган 2020 йилда қурол экспорти 6 баробарга ортиб кетди. Тоғли Қорабоғдаги тўқнашувлар олдидан эса бу икки давлат ўзаро ҳарбий дала ўқув машғулотларини ўтказди. Машғулотлар якунида Туркия Озарбайжонда 2 та F-16 қирувчи самолётини ҳам қолдиргани айтилади. Туркияда ишлаб чиқарилган “Bayraktar” учувчисиз ҳарбий аппаратларининг ҳам Озарбайжон ғалабасини таъминлашдаги ўрни юқори бўлди.

44 кунлик уруш якунларига кўра, Озарбайжон армияси мамлакатнинг 5 шаҳри, 4 та посёлка ва 286 та қишлоғини арман босқинчиларидан озод қилди. Озарбайжон Қуролли Кучларининг 2, 9 мингдан ортиқ ҳарбий хизматчиси ўз она юртларини озод қилиш учун курашда ҳалок бўлди.