НАТО саммити: Вильнюсда умидсизлик куни

11 июль куни Вильнюсдаги НАТО саммитининг биринчи куни бирдамлик намойиши билан бошланди. Бир кун аввал Туркия Швециянинг альянсга қўшилиши бўйича эътирозларини қайтариб олди. Тўғри, Президент Ражаб Тойиб Эрдўған дарҳол Европа Иттифоқини Туркияга аъзолик йўлини очишга чақирди. Бу масала НАТО ваколатига кирмайди. Катта эҳтимол билан, бу Эрдўғаннинг Вашингтонга ЕИдан Анқарага нисбатан кўпроқ жавоб беришни қатъий “сўраш” учун берган ишораси бўлган. 

Ва шунга қарамай, Туркия раҳбарининг Ғарб билан яқинлашиш истагида рамзий ва сиёсий аҳамиятга эга. Туркияда бўлган “Азов” полки жангчиларининг Украинага жўнатилиши Москвани ғазаблантирганини эсласак, Туркия раҳбарияти деярли ҳар қандай масалада алоҳида позициядан воз кечиш ва иттифоқчилар билан янги бирдамликни яққол намоён этиш учун онгли сиёсий қарор қабул қилгандек таассурот пайдо бўлди.

Столтенберг: НАТО Украинани “шартлар мавжуд бўлганда” қабул қилади

Бироқ, иш кунининг охири унчалик илҳомлантирмади. Альянснинг Украина аъзолиги бўйича позициясида сезиларли ўзгаришларга умид қилганлар ҳафсаласи пир бўлди. Шимолий Атлантика кенгаши йиғилиши якунида журналистлар олдига альянс бош котиби Йенс Столтенберг чиқди.

Унинг сўзларига кўра, альянс Украинани “бунинг учун шартлар мавжуд бўлганда” қабул қилади. Шу билан бирга, у Киев аъзолик бўйича ҳаракатлар режасини – барча аъзо давлатлар учун мажбурий бўлган биринчи навбатда ҳарбий, шунингдек, сиёсий ислоҳотларнинг стандарт тўпламини амалга ошириши шарт эмаслигини эълон қилди. Бу альянсга аъзо давлатлар Украинани қўшилишга таклиф қилган ҳолда, унинг қўшилиши ҳақидаги келишувни дарҳол миллий парламентларда ратификация қилишга киришади, дегани. Бироқ, бу аниқ қачон содир бўлади, деган савол очиқ қолмоқда.

НАТО Украина Қуролли кучлари учун жанговар тайёргарлик дастурини тайёрлайди

НАТО, шунингдек, Украина Қуролли кучларини “ўзаро ҳамкорлик” қилиш учун кенг кўламли жанговар тайёргарлик дастурини яратишга ваъда берди. Альянс жаргонида бу унинг стандартларига, биринчи навбатда, алоқа соҳасидаги стандартларга, алоқа тармоқларидан фойдаланиш қоидаларига, ҳаво мудофааси ва штаб-квартира маданиятига тўлиқ мос келишини англатади. Бунинг учун украиналик ҳарбий хизматчилар инглиз тилини оммавий равишда ўрганиши керак бўлади. Бундан ташқари, аввалги Украина-НАТО комиссияси ўрнига барча аъзолар тенг бўлган кенгаш ташкил этилди. Янги органнинг биринчи йиғилиши 12 июль куни бўлиб ўтади ва саммитнинг иккинчи куни дастурининг асосий элементига айланади. 

Бироқ, моҳиятан Шимолий Атлантика кенгаши қарорлари 15 йил аввал Бухарестда қабул қилинган қарорлардан унчалик фарқ қилмайди. Вильнюсдаги Литехпо кўргазмалар маркази залидаги деярли барча журналистлар Столтенбергга у ёки бу шаклда иккита савол берди. Биринчиси: ҳозирги қарорлар Бухарестда қабул қилинган қарорлардан қандай тубдан фарқ қилади? 

Жавоб: НАТОга аъзо бўлиш бўйича ҳаракатлар режасини бекор қилиш. 

Иккинчиси: Украина НАТОга таклифнома олиш учун қандай шартларни бажариши керак? 

Жавоб: Иттифоқчилар буни вақти келганда аниқлайдилар. Контекстдан кўриниб турибдики, Россия билан уруш давом этар экан, бу келмайди.