Media va axborot savodxonligi: ushbu haftalik nima uchun kerak? 

Har yili nishonlanadigan Media va axborot savodxonligi haftaligi manfaatdor tomonlar uchun “Barcha uchun Media va axborot savodxonligi” borasida erishilgan yutuqlarni ko‘rib chiqish va nishonlash uchun muhim voqeadir.  

Ushbu haftalik joriy yilda Janubiy Afrikada bo‘lib o‘tmoqda. Bu yil 2011 yilda Marokashning Fez shahrida Media va axborot savodxonligi haftaligiga asos solinganiga 10 yil to‘ldi. Bu dezinformatsiyaning eksponensial o‘sishi, siyosiy qutblanish, raqamli platformalar ta’sirining kuchayishi va COVID-19 pandemiyasidan ancha oldin edi. 

2021 yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi haqiqatga asoslangan, o‘z vaqtida, maqsadli, aniq, foydalanish mumkin bo‘lgan, ko‘p tilli va dalillarga asoslangan ma’lumotlarni tarqatish zarurligini ta’kidlab, ushbu haftalikni nishonlashga qaror qildi va dezinformatsiya hamda noto‘g‘ri ma’lumotlar muammosini hal qilish uchun barcha a’zo davlatlar kuchlarini birlashtirish zarurligini ta’kidladi. 

Murakkab va ba’zan qarama-qarshi ma’lumotlar oqimining bugungi ekotizimida, agar jamiyat xavfli muammolar oldida ojiz bo‘lsa, jamiyat manfaatlarining rivojlanishini tasavvur qilish qiyin. Tomonlar nuqtai nazari va pozitsiyalarini tushunish, o‘z nuqtai nazarini taqdim etish va axborot-kommunikatsiya imkoniyatlaridan foydalanish uchun har bir kishi ommaviy axborot vositalari va axborot savodxonligi bo‘yicha vakolatlarga ega bo‘lishi kerak.

Media va axborot savodxonligi

Media va axborot savodxonligi 2007 yilda UNESCO tomonidan taklif etilgan keng qamrovli tushunchadir. U axborot savodxonligi va mediasavodxonlik bilan bog‘liq barcha kompetensiyalarni, shu jumladan raqamli yoki texnologik savodxonlikni ham qamrab oladi. 

Media va axborot savodxonligi — bu ijodiy faoliyatda barcha zarur vositalardan foydalangan holda axborot va media mahsulotlarini samarali olish, tahlil qilish, tanqidiy baholash, talqin qilish, foydalanish, yaratish va tarqatish imkonini beradigan bilim, ko‘nikma, munosabat, malaka va amaliyotlar majmuidir. 

2016 yildan beri UNESCO har yili o‘tkaziladigan Media va axborot savodxonligi haftaligida yoshlarga bag‘ishlangan platformani, ya’ni Yoshlar kun tartibi forumini taqdim etib keladi. Forumni o‘tkazishdan ko‘zlangan maqsad yoshlarning media va axborot savodxonligini oshirish dasturlari, tashabbus va tadbirlarida ishtirokini ta’minlash muhimligini ta’kidlash, media va axborot savodxonligi bo‘yicha bilim va resurslarni yaratish va tarqatishda yoshlarni jalb etishdan iborat. 

Har bir inson aniq va ishonchli ma’lumotlarga ega bo‘lsagina dunyo virus va uning oqibatlari bilan kurasha oladi. Verified — bu Birlashgan Millatlar Tashkiloti tashabbusi bo‘lib, ishonish mumkin bo‘lgan materiallarga kirishda yordam beradi: hayotiy ma’lumotlar, faktlarga asoslangan maslahatlar va haqiqiy qahramonlarning hikoyalari. 

Xalqaro kunlar nima uchun kerak? 

Xalqaro kunlar keng jamoatchilikni o‘ylantirayotgan masalalar bo‘yicha ma’lumot berish, global muammolarni hal qilish uchun siyosiy iroda va resurslarni safarbar etish, insoniyat erishgan yutuqlarni nishonlash va mustahkamlash uchun imkoniyatdir.