Хонимлар ва жаноблар! Олий суд пленуми қарорлари қачонгача қоғозда қолиб кетади?

Хабарингиз бор, Тошкент шаҳрининг Яккасарой тумани, Жамшид Шоший кўчасида истиқомат қилувчи фуқароларнинг QALAMPIR.UZ’га мурожаати  асосида журналистик суриштирув олиб борилган эди.

“INSOFT INVEST” МЧЖ ва “GRAND HOUSE” МЧЖ томонидан кўп қаватли “Askiya City” ноқонуний қурилаётгани ҳақида Қурилиш вазирлиги, Яккасарой туман ҳокимлиги вакили ҳам ўз муносабатини билдириб, ушбу қурилма ҳақиқатан ноқонуний эканини тасдиқлаганди.

Aввал хабар берганимиздек, 25 февраль куни Тошкент туманлараро Иқтисодий судида, судья Дилбар Хайруллаева раислигида мазкур қурилма бўйича судга оширилган иш кўрилиши бошланганди.

Жорий йилнинг, 26 март куни эса раислик этувчи Хайруллаева воқеа жойига чиқиб, сайёр суд ўтказгани, QALAMPIR.UZ журналисти Феруза Нажмиддинова суд мажлисида иштирок этгани, томонлар рози бўлишларига қарамай, Тошкент туманлараро Иқтисодий суди судьяси Дилбар Хайруллаева журналистга фото ва видеога олиш мосламаларидан фойдаланишга рухсат бермагани, фақат овоз ёзиб олишга розилик бергани, нафақат сайёр суд, балки шу кунга қадар ушбу иш юзасидан бўлиб ўтган бир нечта суд мажлисларида ҳам фақат аудиога розилик билдириб келаётгани, нима учун видеога олишга рухсат берилмагани ҳақида аниқ тушунтириш ва асос келтирилмагани ҳақида “Судьялар қачон ОАВ билан ишлашни ўрганади? Хоним Хайруллаевага очиқ хат!” номли мақола эълон қилинган эди.

Ушбу мақоладан сўнг Ўзбекистон Республикаси Олий суди расмий муносабат билан чиқди. Унда шундай дейилади:  

“Даъвогар – Яккасарой туман ҳокимияти жавобгар - “INSOFT INVEST” МЧЖга нисбатан Тошкент шаҳри, Яккасарой тумани, Жамшид Шоший 2-тор кўчаси, 5-уй манзилида ўзбошимчалик билан қурилаётган кўп қаватли ноқонуний қурилмани ҳамда “Аския” ва “Шоҳжаҳон” кўчалари кесимида ўзбошимчалик билан қурилган ноқонуний қурилмаларни бузиш тўғрисидаги даъво аризаси билан судга мурожаат қилган.

Тошкент туманлараро иқтисодий судининг 2021 йил 9 февралдаги ажрими билан даъво аризаси иш юритувига қабул қилинган. Ишга низонинг предметига нисбатан мустақил талаб билан арз қилмайдиган учинчи шахслар сифатида Тошкент шаҳар ер ресурслари ва давлат кадастри бошқармаси ҳамда Тошкент шаҳар қурилиш Бош бошқармаси ҳам жалб этилган.

2021 йил 26 март куни сайёр суд мажлисида QALAMPIR сайти мухбири низо бўйича ушбу манзилда яшовчи фуқароларнинг шикоят аризалари мавжудлигини билдириб, очиқ суд мажлиси жараёнини видеотасвирга олишга рухсат сўраган.

Суд томонидан иш бўйича тарафларнинг розилиги сўралганида, даъвогар ва Тошкент шаҳар ер ресурслари ва давлат кадастри бошқармаси вакиллари илтимосномага эътирозлари йўқлигини маълум қилган. Бироқ жавобгар вакили С. Исмаилов эса видеоёзувга олинишига эътироз билдирган.

Иқтисодий процессуал кодексининг 165-моддаси 3-қисмига кўра, суд ташаббусига кўра ёки тарафларнинг илтимосномасига асосан суд мажлисининг аудио ёки видеоёзуви амалга оширилиши мумкин.

Иқтисодий процессуал кодексининг 165-моддаси 5-қисмига асосан, иқтисодий суд ишларини юритиш иштирокчилари ва суд мажлиси залида ҳозир бўлганлар ёзма қайдлар қилиш, стенограмма юритиш ва овоз ёзиб олиш ҳуқуқига эга. Суд мажлисининг фототасвирига, видеоёзувига, шунингдек радио ва телевидение орқали трансляция қилинишига ишни кўраётган суднинг рухсати билан йўл қўйилади.

Qalampir нашри ходимининг илтимосномаси суд мажлисида муҳокама қилиниб, жавобгар вакили С.Исмаиловнинг эътирозини инобатга олган ҳолда қаноатлантириш рад этилган.

Шунингдек, QALAMPIR вакилига Иқтисодий процессуал кодексининг 165-моддаси 5-қисмига асосан суд мажлисида овоз ёзиб олиш, яъни аудиоёзувдан фойдаланиш ҳуқуқи мавжудлиги тушунтирилган.

Илтимоснома муҳокамаси жараёнида тарафлардан бирининг “видеотасвирга қаршилигим йўқ, аммо тасвирда мен кўринмасам бас” мазмунидаги гапи унинг жараён тасвирга олинишига тўла рози эканини англатмайди. Айнан шунга асосан илтимоснома рад этган.

Суд мажлиси 2021 йил 6 апрель куни соат 15.30 да давом эттирилади. Унда суд мажлисини видеоёзувга олиш тўғрисида илтимоснома яна тақдим этилса, белгиланган тартибда кўриб чиқилиб, қонуний ҳал этилади.

Олий суд томонидан келтирилган важларни таҳлил қилсак:

1. “Суд томонидан иш бўйича тарафларнинг розилиги сўралганида, даъвогар ва Тошкент шаҳар ер ресурслари ва давлат кадастри бошқармаси вакиллари илтимосномага эътирозлари йўқлигини маълум қилган. Бироқ жавобгар вакили С. Исмаилов эса видеоёзувга олинишига эътироз билдирган”. 

Таҳририят: Сайёр судда жавобгар вакили С.Исмаилов видеога олиш учун тўлиқ эътироз билдирмаган. Аксинча, видеода мен кўринмасам бўлди, эътирозим йўқ деб айтган эди. Қўлимизда буни исботловчи аудиоёзув мавжуд (аудио илова қилинади).

2.  “Суд мажлисининг фототасвирига, видеоёзувига, шунингдек радио ва телевидение орқали трансляция қилинишига ишни кўраётган суднинг рухсати билан йўл қўйилади”. 

Таҳририят: Мутлақ ҳақсиз, лекин томонлар розилиги билан суднинг ҳар бир процессуал ҳаракатлари ажрим орқали асослантирилиб борилиши керак. Шу кунга қадар бирорта ажрим ОАВ ёки мурожаатчилар адвокатига тақдим этилмаган.

3.“QALAMPIR нашри ходимининг илтимосномаси суд мажлисида муҳокама қилиниб, жавобгар вакили С. Исмаиловнинг эътирозини инобатга олган ҳолда қаноатлантириш рад этилган.

Илтимоснома муҳокамаси жараёнида тарафлардан бирининг “видеотасвирга қаршилигим йўқ, аммо тасвирда мен кўринмасам бас” мазмунидаги гапи унинг жараён тасвирга олинишига тўла рози эканини англатмайди. Айнан шунга асосан илтимоснома рад этган”.

Таҳририят: Ўзбекистон Республикаси Олий суди пленумининг “Суд муҳокамаси ошкоралигини ва судлар фаолиятига доир ахборот олиш ҳуқуқини таъминлаш тўғрисида”ги қарорининг 14-бандида шундай дейилади:

 “Процесс иштирокчилари илтимосномаларини, оммавий ахборот воситалари вакиллари мурожаатларини қаноатлантириш ёки рад этиш ҳақида суд жойида ажрим чиқаради ва суд мажлиси баённомасига киритади”. 

Хоним Хайруллаева ва QALAMPIR.UZ’га эътироз билдираётганлар Олий суди пленуми қарорининг юқоридаги бандини ё ўқимаган, ё ўқиса ҳам амал қилмайди. Бугунгача бизга кўплаб суд мажлисларида, жумладан хоним Хайруллаева раислигидаги судда ҳам фото ва видео мосламалардан фойдаланишимизга тақиқ қўйилган. Аммо бирорта суд мажлисида нима асосда видеотасвирга олишга рухсат берилмагани ҳақида аниқ факт билан, асослантирилган ёзма ажрим киритмаган. Ҳолбуки, нима сабабдан эътироз бўлаётгани ҳақида суд мажлисининг ўзида ажрим чиқарилиши ва ОАВ вакилига тақдим этилиши шарт. Шу билан бирга Ўзбекистон Республикасининг “Судлар тўғрисида”ги Қонунининг 21-моддосида  “Қонун ҳужжатларини қўллаш масалалари бўйича Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг тушунтиришлари барча судлар, шунингдек ушбу тушунтиришлар берилган қонун ҳужжатларини қўллаётган бошқа органлар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ва мансабдор шахслар учун мажбурийдир”, деб белгилаб қўйилган.

Юқоридаги масалалар бўйича Олий суддаги хонимлар ва жаноблар тилга киришини кутамиз.