Хитой Тайвань атрофида жанговар снарядлар билан машқ бошлади

Хитой Халқ Озодлик Армияси (ХОА) пайшанба куни Тайвань атрофидаги олтита сувда жанговар миноралар билан кенг кўламли ҳарбий машғулотларни бошлади. Бу ҳақда Хитой марказий телевидениеси хабар берди.

Унга кўра, машғулотлар маҳаллий вақт билан соат 12:00 да (Тошкент вақти билан соат 07:00) бошланган ва 7 август куни тушгача давом этади.

Тайвань марказий ахборот агентлиги аввалроқ хабар қилганидек, ХОА машқлари ўтказиладиган олтита ҳудуддан учтаси орол маъмурияти ўзининг ҳудудий сувлари деб ҳисоблайдиган акваторияга тўғри келади: бири оролнинг жануби-ғарбий қисмида, қолган иккитаси шимоли-ғарбий қирғоқлари яқинида.

Хитойнинг “Global Times” маълумотига кўра, машғулотларда J-20 ва J-11 қирувчи самолётлари, H-6K стратегик бомбардимончи самолётлари, 052D лойиҳаси эсминецлари ва 056А корветлари иштирок этади. Бундан ташқари, ХОА қисқа масофали DF-11 баллистик ракеталаридан, DF-17 гипертовушли тизимларидан фойдаланади. Машқлар давомида оддий жанговар ракеталар биринчи марта Тайвань устидан тўғридан-тўғри учиб, унинг қирғоқлари шарқидаги сохта нишонларни йўқ қилиши кутилмоқда.

Мутахассисларнинг фикрича, олтита машқ зонасидан бештаси материк ва орол ўртасида шартли чегара вазифасини ўтайдиган Тайвань бўғозидаги медиан чизиқдан шарқда жойлашган.

“Демак, бу чизиқнинг мавжудлиги ХОАнинг бевосита ҳаракатлари билан инкор этилмоқда”, дея хитойлик ҳарбий эксперт Чжан Сюэфэннинг сўзларини келтиради нашр.

АҚШ Конгресси Қуйи палатаси спикери Нэнси Пелосининг самолёти Тайбэйнинг Соншан аэропортига қўнганидан бир неча дақиқа ўтгач, ХОАнинг кенг кўламли маневрлари ҳақидаги маълумотлар пайдо бўлди. Машқлар дастури жонли отишмани ўз ичига олади, шунинг учун ХХР ҳукумати фуқаролик самолётлари ва денгиз кемаларининг тегишли олтита ҳудудга киришини чеклаш ҳақида огоҳлантирган.

Нэнси Пелоси 2 август куни кечқурун Тайбейнинг Соншан аэропортига етиб келди ва оролда бир кун ҳам бўлмай, 3 август куни қайтиб кетди. Бу АҚШ Конгресси Вакиллар палатаси спикерининг 1997 йилдан бери оролга қилган илк сафари бўлди. Пелоси Тайванда орол маъмурияти раҳбари Цай Ингвен билан учрашди.

Бу воқеа АҚШ ва Хитой муносабатларини таранглаштирди. Расмий Пекин Пелоси келишидан олдин Тайвань яқинида ҳарбий машғулотлар бошлаганди. Ташрифдан кейин эса орол атрофида бир қанча ҳудудларда машғулотларга старт берилди.

Хитой Ташқи ишлар вазирлиги сиёсатчининг ташрифига кескин норозилик билдирди ва уни қоралади. Унинг сафари “Ягона Хитой” тамойили ва учта Хитой-АҚШ коммюникелари қоидаларини жиддий равишда бузиши урғуланди. Пекин, шунингдек, Вашингтонни Хитойни назорат қилиш учун Тайвандан фойдаланишни тўхтатишга чақирди. Бундан ташқари, дипломатик департамент мамлакат суверенитетини ҳимоя қилиш учун барча зарур чораларни кўришига ишонтирди.

Оқ уйнинг фикрича, Пелосининг Тайванга ташрифи Хитой суверенитетини бузмаган, АҚШ маъмурияти эса “ўзини қўрқитишга йўл қўймаслигига” ишонтирган. Америка расмийлари минтақада кескинликнинг кучайишига ҳеч қандай сабаб йўқлигини таъкидламоқда.

Кремль Пелосининг сафарини минтақадаги кескинликни кучайтирувчи провокация деб атади. Президент матбуот котиби Дмитрий Песков дунёнинг барча давлатлари буни қайд этаётганига эътибор қаратди ва Россиянинг Хитой билан бирдамлигини қайд этди.

Хитой ҳарбийлари Пелоси ташрифидан кейин шай ҳолатга келтирилди. Армия Тайвань атрофидаги бир нечта нуқтада ҳарбий машғулотлар бошлади.

Тайвань ва АҚШ муносабатлари

Тайвань 1949 йилда Чан Кайши (1887-1975) бошчилигидаги Гоминдан қўшинларининг қолдиқлари Хитой фуқаролар урушида мағлубиятга учрагач, оролга қочиб кетганидан бери ўз маъмурияти томонидан бошқарилади. Ўшандан бери Тайвань коммунистлар ҳокимиятга келишидан олдин материкда мавжуд бўлган собиқ Хитой Республикаси байроғи ва бошқа атрибутларини сақлаб қолган.

Қўшма Штатлар 1979 йилда Тайвань билан дипломатик алоқаларни узиб, уларни ХХР билан ўрнатган. Вашингтон “ягона Хитой” сиёсатини тан олиш билан бирга, айни пайтда Тайбэй маъмурияти билан алоқаларни давом эттирмоқда ва оролга қурол етказиб бермоқда. 2020 йилда АҚШнинг аввалги Президенти Дональд Трамп маъмурияти Гонконгдаги вазият туфайли Пекин билан муносабатларнинг кескинлашуви фонида Тайвань билан алоқа ва алмашинувларни сезиларли даражада фаоллаштирди, бу эса ХХР расмийларининг норозилигига сабаб бўлди. 

АҚШ Тайваннинг асосий қурол етказиб берувчисидир. Жорий йилнинг апрель ойида Давлат департаменти Patriot зенит-ракета тизимларига хизмат кўрсатиш бўйича 95 миллион долларлик шартномани маъқуллади.