Xitoy “sun’iy quyosh” ishga tushirmoqchi

north_east

“Y sayyorasi”. Quyosh tizimida yashirin jismning izlari topildi

Xitoylik olimlar “sun’iy quyosh” nomini olgan kuchli BEST (Burning Plasma Experimental Superconducting Tokamak) termoyadroviy inshootidagi ishlarni 2027 yilda yakunlaydi. Bu haqda Xitoy Tashqi ishlar vazirligi matbuot kotibi Mao Nin ma’lum qildi.

“Yonayotgan plazma bilan eksperimental o‘ta o‘tkazuvchan tokamak 2027 yilda yakunlanishi rejalashtirilgan", deb yozgan u o‘zining X sahifasida.

Uning so‘zlariga ko‘ra, bu elektr energiyasi ishlab chiqaradigan dunyodagi birinchi bunday qurilma bo‘lishi mumkin.

Loyiha Xitoy Fanlar akademiyasining Plazma fizikasi instituti tomonidan ishlab chiqilgan. Sharqiy Xitoyning Anxoy provinsiyasining poytaxti Xefey shahrida joylashgan.

Yilni termoyadroviy qurilma Dyuar bazasiga asoslangan bo‘lib, u ulkan yuqori vakuumli termos vazifasini bajaradi. Baza og‘irligi 400 tonnadan ortiq, diametri 18 metr va balandligi 5 metrni tashkil qiladi. U o‘ta o‘tkazuvchan magnitlar bilan jihozlangan, ular deyteriy va tritiyning yonayotgan plazmasini saqlash uchun minus 269 daraja haroratda ishlashi kerak.

Xitoyda bir nechta loyihalar norasmiy ravishda “sun’iy quyosh” deb nomlanadi. Ilgari EAST (Experimental Advanced Superconducting Tokamak)  yadroviy termoyadroviy qurilmasi ham shu nom bilan mashhur edi. 2025 yilning boshida EAST o‘zining yakuniy tajribasi davomida yuqori haroratli plazmaning 1066 soniya davomida uzluksiz ishlashini namoyish etdi, bu esa bunday qurilmaning dunyodagi eng uzoq davomiy ishlashi hisoblanadi.