Асма – Асаднинг жосус хотини

Бир пайтлар “чўл атиргули”, Суриянинг замонавий қиёфаси сифатида эътироф этилган, ҳатто ўзи каби Буюк Британияда туғилган малика Дианага қиёсланган собиқ биринчи хоним Асма Асад энди нафақат соғлиғи билан боғлиқ муаммолар ва эри билан ажрашаётгани ҳақидаги миш-мишлар, балки Британия разведкаси билан алоқаси борлиги ҳақидаги даъволар билан ҳам диққат марказида бўлиб турибди. 

Сурияда эри Башар Асаднинг ҳокимияти қулашидан бир неча ҳафта олдин Москвада саратон касаллигининг қайталанишидан даволанишни бошлаган, инфекцион касалликлар хавфи туфайли бошқа одамлар билан алоқада бўлмаслиги учун алоҳида сақланаётгани айтилган Асма Асаднинг Британия разведка агентликлари MI5 ва MI6га ишлаганини тасдиқловчи ҳужжатлар интернетга сиздирилди. 

Ҳужжатларга кўра, 1990 йиллар ўрталарида Лондондаги JPMorgan Chase банкида ишлаган Асма Британия разведка агентлиги MI6 томонидан ёлланган. Унинг тахминий миссияси Сурия режимидаги асосий шахсларга таъсир ўтказиш ва куч динамикасини стратегик жиҳатдан қайта қуришдан иборат бўлган. 

Эълон қилинган ҳужжатларнинг биринчисида Асма Асаднинг Британия разведкаси билан алоқалари тафсилотлари мавжуд. Ҳужжатда айтилишича, Асма Асад The Chesterfield Mayfair меҳмонхонасида Британия разведка агентлиги MI5’нинг юқори мартабали ходими Элиза Мэннингем-Буллер билан шахсий учрашув ўтказган. Учрашувда Суриянинг бўлажак етакчиси Башар Асад ҳам иштирок этгани қайд этилган. Яна бир қизиқ жиҳати шундаки, учрашувни Асма Асаднинг онаси Саҳар ал-Ахрас ташкил қилган. Ҳужжатларда, шунингдек, Асма Асад 1994 йилда отаси доктор Фаваз ал-Ахрос томонидан уларнинг Экстондаги уйида уюштирилган шахсий учрашувда иштирок этгани айтилади. Учрашувда Британиянинг ҳарбий ва фуқаролик расмийлари иштирок этган ва Сурия-Исроил муносабатлари ва минтақавий тинчлик музокараларига оид масалалар муҳокама қилинган. 

Кейинги иддаоларда Асма Асаднинг роли Сурия армиясидаги айрим ҳарбий қисмларни, жумладан Республика гвардиясини демонтаж қилишда муҳим роль ўйнагани айтилади. Бу нозик позиция уни разведка операциялари ва Суриянинг ички сиёсий манзараси чорраҳасида жойлаштиради. Ҳисоботларда, шунингдек, Асманинг MI6 собиқ бошлиғи Колин Макколл билан алоқаси таъкидланган, у топшириқлар берган ва Асмани ёллашда асосий шахс бўлиб хизмат қилган. 

Даъволар шуни кўрсатадики, Асманинг таъсири жосусликдан ташқари кенгроқ сиёсий кун тартибига, жумладан, Сурия ва Буюк Британия ўртасидаги яширин муносабатларни ривожлантиришга йўналтирилган. Унинг нозик музокараларда воситачилик қилиш ва юқори даражадаги қарорларга таъсир қилишда иштирок этгани Сурия режими ичидаги хорижий таъсир даражаси ҳақида саволлар туғдирмоқда. 

Ҳужжатлардаги яна бир муҳим иддао, Башар Асаднинг Буюк Британияда ўқиш давридаги фаолияти Британия ва Сурия разведкаси томонидан яқиндан кузатилганлигидир. Хабарларда айтилишича, Асад ўзининг академик таълимидан ташқари, сиёсий масалаларга ҳам эътибор қаратган ва унинг келажакдаги сиёсий йўналиши баҳоланган. Ҳужжатларда айтилишича, у ўтказган учрашувлар ижтимоий характерга эга бўлиб кўринса-да, аслида сиёсий мазмунга эга бўлган. Башар Асаднинг Сурия-Исроил муносабатлари ва минтақавий сиёсати ҳақидаги фикрлари диққат билан кузатилгани ва унинг келажакдаги йўналишлари ҳақида маълумотлар тўплангани айтилади. Сурия разведкасига тегишли экани айтилаётган ҳужжатларда разведка агентлигининг ўша пайтдаги раҳбари генерал-лейтенант Али Исса Дубанинг имзоси ҳам бор. Ҳужжатлар Али Дуба томонидан Башарнинг отаси Ҳофиз Асадга тақдим этилган. 

Кузатувчилар Асманинг ҳикояси ва юқори даражадаги жосусликнинг тарихий ҳолатлари ўртасида ўхшашликларни келтириб чиқармоқда. Унинг Британиядаги тарбияси ва касбий тажрибаси Асмани Асад режими ичида ноёб шахсга айлантирган. Танқидчиларнинг таъкидлашича, бу омиллар Суриянинг стратегик манфаатларига қаратилган разведка операциялари учун мукаммал ниқоб бўлган.

Сиздирилган ҳужжатлар халқаро кузатувчилар ва суриялик мухолифат гуруҳлари томонидан норозилик тўлқинига сабаб бўлди. Айбловлар бўйича қўшимча текширув ўтказишга чақириқлар кучайди, баъзилари Бирлашган Миллатлар Ташкилотини бундай жосуслик фаолиятининг минтақавий барқарорликка таъсирини ўрганишга ундамоқда. 

Кутилганидек, Асад оиласи сиздирилган маълумотларга изоҳ беришдан ўзини тиймоқда, бу эса уларнинг ҳақиқийлиги ва потенциал оқибатлари ҳақидаги тахминларни кучайтирмоқда. 

Шу ўринда Сурия ва Асадлар оиласи атрофида содир бўлган сўнгги воқеалар кетма-кетлигини эслаб ўтсак. 

Ўтган йил декабрда Сурияда нақд 53 йиллик шафқатсиз Асадлар режими сиёсий саҳнадан ағдарилди. Башар Асад Россияга қочди ва шу ердан бошпана олди. Бироқ Сурияда у қандай жиноятлар қилгани бирин-кетин халқаро ҳамжамият кўз ўнгида пайдо бўла бошлади.  

Асма Асадга эса Москвадаги шароитлар ёқмаётгани ва у Лондонга кетиш учун эри билан ажрашмоқчилиги хабар қилинди. Бироқ Кремль воизи Дмитрий Песков бундай хабарларни рад этди. Британия Ташқи ишлар вазири Дэвид Лэмми эса Дамашқ қулаганидан кейин Асаднинг турмуш ўртоғи Асмани суриялик ва британиялик бўлишига қарамасдан, мамлакатга кирита олмаслигини айтган. 

Бу орада 27 декабрь куни Ливан ҳукумати Байрутнинг Рафиқ Ҳаририй номидаги халқаро аэропортида Башар Асаднинг амакиваччаси Дураид Асад, унинг рафиқаси ва қизини сохта паспорт билан мамлакатни тарк этишда айблаб ҳибсга олди.