2023 йилда можароларда ҳалок бўлган аёллар улуши икки баравар кўпайди – БМТ 

Қуролли тўқнашувларда ҳалок бўлган аёллар улуши ўтган йили 2022 йилга нисбатан икки баравар ошди. Бу ҳақда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Гендер тенглиги ва аёллар ҳуқуқларини кенгайтириш бўйича ташкилоти (“БМТ Аёллар”)нинг “Аёллар, тинчлик ва хавфсизлик” деб номланган сўнгги ҳисоботида айтилади.

Ҳисобот муаллифлари урушлар ва можаролар аёллар ва болаларга тобора кўпроқ таъсир кўрсатаётганига эътибор қаратди.

“2023 йилда қуролли тўқнашувларда ҳалок бўлган аёллар сони 2022 йилга нисбатан икки баравар кўпайган. Тўқнашувларда ҳалок бўлган ўн кишидан тўрт нафари аёллардир”, дейилади ҳисоботда.

Қайд этилишича, ўлим ва зўравонлик кўрсаткичларининг ўсиши аёллар ва болаларни ҳимоя қилишга қаратилган халқаро қонунларга тобора кўпроқ эътибор бермаслик фонида содир бўлмоқда. Ҳужжатлаштирилган ўлимларнинг аксарияти – 70 фоизи босиб олинган Фаластин ҳудуди ва Исроилда содир бўлган.

Тўқнашув 2023 йилда тинч аҳоли учун энг ҳалокатли бўлди. “БМТ Аёллар” ижрочи директори Сами Бахуснинг айтишича, аёллар эркаклар уруши учун ҳақ тўлашда давом этмоқда. Унинг сўзларига кўра, бутун дунёда "аёлларга қарши уруш" – уларнинг ҳуқуқларига атайлаб ҳужум ҳам бор. Бундан ташқари, қуролли тўқнашувлардан зарар кўрган мамлакатларда бу ҳолат янада ҳалокатли бўлади.

Ҳисобот муаллифлари уруш зоналаридаги аёллар тиббий хизматлардан фойдаланиш имконияти чеклангани туфайли тобора кўпроқ азоб чекаётганига эътибор қаратишган. Масалан, можаролардан жабр кўрган мамлакатларда ҳар куни 500 нафар аёл ва қиз ҳомиладорлик ва туғиш билан боғлиқ асоратлардан вафот этади.

2023 йил охирига келиб, Ғазода ҳар куни 180 нафар аёл туғмоқда, уларнинг аксарияти асосий эҳтиёжлар ва тиббий ёрдамдан маҳрум эди. Ҳисоботга кўра, Ғазо секторидаги 52 минг ҳомиладор аёл тиббий ёрдам ололмайди.

Ҳисоботда қайд этилишича, эксклавдаги ўн нафар аёлдан тўққиз нафари эркакларникига нисбатан озиқ-овқатга эга бўлишда қийналмоқда, аёлларнинг 84 фоизи 2023 йил 7 октябргача истеъмол қилган озиқ-овқат қисмининг ярмини истеъмол қила олган, оналар асосан болаларини боқиш учун овқатдан воз кечган.

Ғазодаги вазият, айниқса, аёлларга катта таъсир кўрсатади. Ҳисоботда айтилишича, 7 октябргача ҳалок бўлган тинч аҳолининг 14 фоизи аёллардир. Ҳисоботда 7 октябрдан бери ҳалок бўлган тинч аҳолининг учдан икки қисми аёллар ва болалар экани таъкидланган.

“Ғазода 3 мингдан ортиқ аёл бева қолган, аёллар катта травма ва руҳий азоб-уқубатларни бошдан кечирган ҳолда ўз оилаларини ҳимоя қилишга ҳаракат қилмоқда”, дея таъкидлади”, дейилади ҳисоботда.