JSST ogohlantirmoqda: suv va kanalizatsiya yetishmasligi millionlab odamlarni o‘ldiradi

Umumjahon suv, sanitariya va gigiyena vositalari bilan ta’minlash bo‘yicha belgilangan vazifalar barbod bo‘lish xavfi ostida. Global va mahalliy darajada zudlik bilan qo‘shimcha choralar ko‘rish zarur. Bu haqda Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining yangi hisoboti va Birlashgan Millatlar Tashkiloti-Suv mexanizmi mualliflari ogohlantirmoqda.

Sanitariya va ichimlik suvining global tahlili va baholashi ta’kidlaganidek, so‘rovda qatnashgan 120 ta davlatning atigi 45 foizi ichimlik suvidan foydalanish bo‘yicha o‘z milliy maqsadlariga erishish yo‘lida. Sanitariya sohasida bu ko‘rsatkich atigi 25 foizni tashkil etadi. 

Mamlakatlarning uchdan biridan kamrog‘i ichimlik suvi ta’minoti, sanitariya va gigiyena sohalarida asosiy vazifalarni bajarish uchun yetarli kadrlarga ega ekanligini bildirgan. Davlatlarning 75 foizdan ortig‘i BMTga suv, sanitariya va gigiyena bo‘yicha rejalar va strategiyalarni amalga oshirish uchun yetarli mablag‘ yo‘qligi haqida ma’lum qilgan. 

Shoshilinch chora-tadbirlarni talab qiladigan inqiroz

Toza ichimlik suvi va kanalizatsiyadan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish borasida sezilarli yutuqlarga erishganiga qaramay, milliardlab odamlar, asosan, qishloq joylarida ushbu asosiy xizmatlardan mahrum bo‘lishda davom etmoqda. Dunyo miqyosida har uch kishidan biri toza ichimlik suviga ega emas, har beshinchi kishidan ikkitasida sovun va suv bilan oddiy qo‘l yuvish vositalari yo‘q, 673 milliondan ortiq odam ochiq defekatsiya amaliyotini davom ettirmoqda. 

“Biz shoshilinch inqirozga duch kelmoqdamiz: Xavfsiz ichimlik suvi, sanitariya va gigiyenadan foydalanishning yomonligi har yili millionlab odamlarning hayotiga zomin bo‘ladi va iqlim o‘zgarishi tufayli tez-tez va kuchli ekstremal ob-havo hodisalari xavfsiz xizmatlarni taqdim etishga to‘sqinlik qilishda davom etmoqda", deydi JSST direktori Tedros Adanom Gebreisus. 

JSST hukumatlar va rivojlanish bo‘yicha hamkorlarni 2030 yilgacha eng zaif qatlamlardan boshlab barcha uchun xavfsiz ichimlik suvi va kanalizatsiyadan foydalanish imkoniyati uchun investitsiyalarni sezilarli darajada oshirishga chaqirmoqda. 

Iqlim o‘zgarishining oqibatlari

Hisobot mualliflarining aniqlashicha, aksariyat hollarda milliy strategiyalar iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq xavflarni bartaraf etishga qaratilgan chora-tadbirlarni o‘z ichiga olmaydi. Mamlakatlarning uchdan ikki qismidan atigi ko‘prog‘i iqlim o‘zgarishidan nomutanosib ta’sir ko‘rsatadigan aholini himoya qilish choralarini ishlab chiqdi va mamlakatlarning faqat uchdan bir qismi allaqachon bunday choralarni ko‘rgan. 

Rejalashtirilgan jadvaldan orqada qolish

“Dunyo 2030 yilga borib barcha uchun suv va kanalizatsiya bo‘yicha Oltinchi Barqaror rivojlanish maqsadiga erishish bo‘yicha rejadan ancha orqada qolmoqda va milliardlab odamlar yuqumli kasalliklarga chalinish xavfi ostida, ayniqsa iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq tabiiy ofatlar paytida”, deydi BMT-Suv raisi va Xalqaro mehnat tashkiloti Bosh direktori Jilber Ungbo.