JSST chaqaloqlarga qo‘shimcha ozuqa berishga qat’iy qarshi chiqyapti

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ekspertlari chaqaloqlar qo‘shimcha ozuqasi ishlab chiqaruvchi kompaniyalar tomonidan qo‘llaniladigan marketing usullarini tajovuzkor deb atadi va iste’molchilarni chalg‘itishi mumkin bo‘lgan har qanday bayonotlarni bostirishga chaqirdi. Tadqiqotchilar Britaniyaning “The Lancet” tibbiy jurnalida bu borada bir qancha maqolalar chop etdi. 

Kompaniyalarning ta’siri va davlat siyosatining kamchiliklari

Ular sanoat ishlab chiqaruvchilari, xususan, emizishni qo‘llab-quvvatlash choralariga qarshi lobbichilik qilayotganini tasdiqlaydilar. 

“Ushbu yangi tadqiqot yirik formulali sut kompaniyalarining ulkan iqtisodiy va siyosiy ta’sirini, shuningdek, millionlab ayollarning chaqaloqlarini ko‘krak suti bilan boqishiga to‘sqinlik qilayotgan davlat siyosatidagi asosiy muvaffaqiyatsizliklarni ta’kidlaydi”, deydi JSST tadqiqotchisi va chaqaloqlar qo‘shimcha ozuqasi marketingi bo‘yicha maqola muallifi professor Nayjel Rollinz.

JSST mamlakatlarni, bir tomondan, chaqaloqlar qo‘shimcha ozuqasi bozoridagi agressiv marketingga qarshi, ikkinchi tomondan, onalik va emizishni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan zarur choralarni ko‘rishga chaqiradi. 

Mutaxassislarning eslatishicha, emizish yangi tug‘ilgan chaqaloqlarni energiya va muhim oziq moddalar bilan ta’minlaydi, infeksiyalar xavfini kamaytiradi va ba’zi ma’lumotlarga ko‘ra, uzoq muddatda semirish va surunkali kasalliklarning oldini olishga yordam beradi. 

JSST 6 oygacha bo‘lgan chaqaloqlarni faqat ko‘krak suti bilan boqishni qat’iy tavsiya qiladi va butun dunyo bo‘ylab ushbu yoshdagi chaqaloqlarning yarmidan kamrog‘i faqat ona suti bilan oziqlanishini ta’kidlaydi. 

O‘nlab yillar davomida qo‘llanilgan amaliyotlar

1970-yillarda Britaniyaning "War on Want" nodavlat tashkiloti Nestle kompaniyasining rivojlanayotgan mamlakatlarda chaqaloqlar qo‘shimcha ozuvqasini sotishini rag‘batlantiradigan tajovuzkor reklama siyosatini tavsiflovchi tadqiqotini e’lon qilgandan so‘ng, Jahon sog‘liqni saqlash assambleyasi [JSST boshqaruv organi – tahr.] 1981 yilda ko‘krak suti o‘rnini bosuvchi mahsulotlarni sotish bo‘yicha xalqaro kodeksini ishlab chiqdi. Bu, ayniqsa, chaqaloqlar qo‘shimcha ozuqasi va oziqlantiruvchi idishlar uchun reklamalarni taqiqlaydi. 

Biroq, JSST chaqaloqlar qo‘shimcha ozuqasi agressiv marketingi bugungi kungacha davom etayotganini ta’kidlaydi. Va bu mahsulotlarni sotishdan olinadigan foyda yiliga 55 milliard dollarga yetadi. 

Shifokorlar, shuningdek, aralashmalar haqidagi reklamalarda, xuddi o‘nlab yillar oldin bo‘lgani kabi, iste’molchilarni chalg‘itadigan va yosh ota-onalarning muammolari bo‘yicha "o‘ynagan" usullardan foydalanishini ta’kidlashadi. Misol uchun, ishlab chiqaruvchilar ma’lum turdagi aralashmalar qorin og‘riqlariga yordam berishini yoki chaqaloqlar uchun uyqu davomiyligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini da’vo qilishlari mumkin. 

“Bolalar uchun ozuqalar sanoati noto‘g‘ri ilmiy dalillardan foydalanmoqda, ular bu mahsulotlar chaqaloqlarda umumiy sog‘liq va rivojlanish muammolarini hal qilishini ko‘rsatish uchun zarur dalillar bilan qo‘llab-quvvatlanmaydi. Ushbu marketing hiylasi 1981 yilgi Kodeksni aniq buzadi, unda teglar katta miqdordagi mahsulotni sotish uchun aralashmadan foydalanishni ideallashtirmasligi kerak”, deydi Janubiy Afrikadagi Vitvatersrand universiteti professori Linda Rixter.

JSST ekspertlari tomonidan qanday choralar taklif etiladi?

Mutaxassislar sog‘liqni saqlash va ijtimoiy himoya tizimlarida emizishni faolroq qo‘llab-quvvatlash, shu jumladan, onalik va tug‘ish, tug‘ish ta’tillarini kafolatlash zarurligini ta’kidlamoqda. Farmonning muddati ayolning bolasini olti oygacha emizish imkoniyatiga ega bo‘lishi uchun hisoblanishi kerak. 

Mamlakatlar, shuningdek, norasmiy sektorda ishlaydigan ayollarga tug‘ruq ta’tilini uzaytirish choralarini ko‘rishlari kerak. 

Ayni paytda dunyoda 650 millionga yaqin ayol yetarli ijtimoiy himoya bilan ta’minlanmagan, deydi ekspertlar. 

“Ko‘krak suti bilan boqishning oilalar va jamiyat rivoji uchun ulkan foydasini hisobga olib, emizishni tanlagan ayollar buni faol ravishda rag‘batlantirishlari kerak”, deydi Yel sog‘liqni saqlash maktabi professori Rafael Peres-Eskamilya. 

Mutaxassislar tibbiyot xodimlarining malakasini oshirish zarurligini ham ta’kidlamoqda. 

“Sog‘liqni saqlash mutaxassislarini emizish bo‘yicha tayyorlashni sezilarli darajada oshirish juda muhim”, deydi Peres-Eskamilya.