O‘zbekistonda 100, 200, 500 so‘mlik kupyuralar muomaladan chiqariladi

Avval xabar berganimizdek, joriy yilning 25 fevralidan O‘zbekistonda 100 ming so‘mlik yangi kupyura muomalaga chiqariladi. 

O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki pul muomalasi departamenti direktori Fazliddin Bozorovning ma’lum qilishicha, 100 ming so‘mlik kupyuralarning muomalaga chiqarilishi aholining avtomobil, mebel, maishiy texnika singari yuqori qiymatdagi mahsulotlarni xarid qilishi bilan bog‘liq noqulayliklarga barham beradi. Yangi kupyuraning birinchi vazifasi naqd pul bilan hisob-kitob qilishda qulaylik yaratishdan iborat. Bu haqda O‘zA yozmoqda. 

Bundan tashqari, bank kassirlari, xodimlarining mayda pullarni hisoblashdagi qiyinchiliklari kamayadi, oylik maoshlar, pensiya va nafaqalarni tarqatish soddalashadi. Naqd pullarni chiqarish (bosib chiqarish) hamda ularni tashish va saqlash uchun saflanadigan xarajatlar sezilarli darajada kamayadi. Aholiga bankomatlar orqali xizmat ko‘rsatish samaradorligi ham oshadi.

2001 yilda 1000 so‘mlik banknotlar muomalaga chiqarilgan edi, besh ming so‘mlik banknotlar esa, 2013 yilga kelibgina muomalaga chiqdi. Yil sayin narxlar oshmoqda, shu bois pul muomalasi jarayonini yengillashtirish, banknotlar sonini qisqartirish zarurati paydo bo‘lmoqda.

So‘nggi yillarda milliy valyuta o‘zining jamg‘arma sifatidagi funksiyasini yo‘qotdi, shuning uchun 100 000 so‘m bu funksiyani qayta tiklashga yordam beradi, chunki bunday kupyuralarni saqlash birmuncha qulay hisoblanadi.

Yirik kupyuralarning inflyatsiyani oshirishga xizmat qiladi, degan xavotirlar o‘zini oqlamaydi, chunki muomaladagi umumiy pul massasi o‘zgarmaydi. Pul massasining tuzilishi o‘zgaradi, xolos. 100, 200 va 500 so‘mlik mayda pullar asta-sekin muomaladan chiqariladi va tanga bilan almashtiriladi.

Ikki guruhdagi, ya’ni monetar va nomonetar omillar inflyatsiya jarayoniga ta’sir ko‘rsatadi. Hozirgi kunda iqtisodiyotni liberallashtirish, moliya, byudjet-soliq sohalaridagi islohotlar olib borilishi munosabati bilan inflyatsiya jarayonlari yuz berishi tabiiy hol. Biroq bularning bari nomonetar omillar sanaladi.

Shunday qilib, yangi kupyuraning muomalaga chiqishi bilan inflyatsiya darajasi oshmaydi.