“Yumshoq kuch” asoschisi vafot etdi

Kecha, 7 may kuni Amerikalik siyosatshunos, xalqaro xavfsizlik masalalari bo‘yicha sobiq mudofaa vazirining o‘rinbosari Jozef Nay 88 yoshida vafot etdi. Bu haqda Garvard universiteti xabar berdi.

“Xalqaro munosabatlarda kuchning tabiati haqidagi g‘oyalari siyosatchilar, olimlar va talabalar avlodiga ta’sir ko‘rsatgan va uni dunyodagi eng mashhur siyosiy mutafakkirlardan biriga aylantirgan Garvard universitetining faxriy professori kichik Jozef Nay 88 yoshida vafot etdi”, deyiladi xabarda.

Olimning rafiqasi Molli 2024 yilning dekabr oyida vafot etgandi. Ulardan uch o‘g‘il va to‘qqiz nabira qolgan.

Nay 1937 yilda tug‘ilgan va Nyu-Jersi shtatidagi fermer shaharchasida o‘sgan. 1958 yilda Prinston universitetida bakalavr darajasini oldi, Oksfordda Rods stipendiati bo‘ldi, keyin Garvard universitetida siyosat bo‘yicha falsafa doktori darajasini himoya qildi. 1964 yilda Garvardda dars bera boshladi.

1989-1993 yillarda u Kennedi nomidagi boshqaruv maktabidagi Fan va xalqaro munosabatlar markazi deb o‘zgartirilgan Belfer markaziga rahbarlik qildi. 1995 yildan 2004 yilgacha Kennedi maktabi dekani bo‘lgan.

Bundan tashqari, olim Amerika hukumatida lavozimlarda ishlagan. 1977-1979 yillarda u davlat kotibining xavfsizlik, fan va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash masalalari bo‘yicha o‘rinbosari yordamchisi va Milliy xavfsizlik kengashining yadro qurolini tarqatmaslik masalalari bo‘yicha guruhi raisi bo‘lgan. 1993 yildan 1994 yilgacha Milliy razvedka kengashini boshqargan, 1994-1995 yillarda Mudofaa vazirining xalqaro xavfsizlik masalalari bo‘yicha o‘rinbosari bo‘lgan.

1970 yillarda Nay Robert Keoxeyn bilan hamkorlikda ikkita kitob nashr etgan – “Transmilliy munosabatlar va jahon siyosati” va “Hokimiyat va o‘zaro bog‘liqlik: o‘tish davrida jahon siyosati”. Ularda olimlar xalqaro munosabatlarning ishtirokchilari faqat davlatlar emasligini tushuntirgan. Ikkinchi kitob neoliberalizmning asosi deb ataladi.

Olim birinchi marta “yumshoq kuch” tushunchasini shakllantirgan, bu zamonaviy siyosatdagi eng muhim tushunchalardan biriga aylandi. Bu davlatning o‘z madaniyati, ijtimoiy-siyosiy qadriyatlarining jozibadorligi hisobiga – harbiy va iqtisodiy bosimga asoslangan “qattiq kuch”ga qarshi o‘z maqsadlariga erishish qobiliyatini nazarda tutadi.