Nemis tilida 3000 yangi so‘z paydo bo‘ldi

Bugun, 20 avgust kuni nemis tilining 3000 ta yangi lemmalarni - so‘zning boshlang‘ich shakllarini o‘z ichiga olgan “Duden” imlo lug‘atining so‘nggi 29-bosma nashri chop etildi. Bu haqda dpa axborot agentligi xabar berdi.

Yangi so‘zlar jamiyat hayotining turli sohalariga tegishli. Lug‘at ChatGPT (xuddi shu nomdagi chat bot), Ukrainekrieg (Ukrainadagi urush), Balkonkraftwerk (balkon elektr stansiyasi, quyosh batareyasi) tushunchalari bilan to‘ldirilgan, lug‘atning kichik o‘lchamlari tufayli kompyuterga qulay o‘rnatish mumkin.

Shuningdek, Extremwetterereignis (ekstremal ob-havo hodisasi) konsepsiyasi “Duden” lug‘ati sahifalarida suv toshqinlari, qurg‘oqchilik va Germaniyada iqlim o‘zgarishining boshqa belgilari fonida paydo bo‘lgan. Klimakleber (iqlim yopishtiruvchi) so‘zi esa muzeylardagi jahon san’ati durdonalariga, ko‘chalar va aeroportning uchish-qo‘nish yo‘laklariga o‘tirib olgan, ularning ishiga xalaqit beradigan radikal ekologik faollarning harakatlarini aks ettiradi.

Boshqa yangi mahsulotlar orasida Deutschlandticket (German chiptasi) ham bo‘lib, Germaniya bo‘ylab jamoat transportida 49 yevro evaziga sayohat qilish imkonini beruvchi va 2023 yilning may oyida ishga tushirilgan yagona oylik chiptani nazarda tutadi. Gemüsekiste (sabzavot qutisi) konsepsiyasi esa o‘z mahsulotlarini – nafaqat sabzavot, balki yangi sut, go‘sht yoki non mahsulotlarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri mijoz ostonasiga yetkazib beradigan mahalliy ishlab chiqaruvchilarni qo‘llab-quvvatlash muhimligiga ishora qiladi.

Inqirozlar, urushlar va pazandalikning nemis tiliga ta’siri

“Duden – o‘z davrining ko‘zgusi. Yangi so‘zlar so‘nggi uch-to‘rt yil ichida sodir bo‘lgan voqealar haqida gapiradi”, deydi ushbu imlo lug‘ati bosh muharriri Katrin Kunkel-Razum dpa bilan suhbatda. 

Uning ta’kidlashicha, eng katta lingvistik o‘zgarishlarni uchta sohaga ajratish mumkin: inqiroz, urush va taom tayyorlash. Buni Coronapandemie (koronavirus pandemiyasi), Antigenschnelltest (tezkor antigen testi), Flugabwehrsystem (havo mudofaa tizimi), Gasmangellage (gaz yetishmasligi), Fleischersatz (go‘sht o‘rnini bosuvchi) kabi so‘zlar tasdiqlaydi.